چکیده:
در بیشتر پژوهشهایی که تا امروز انجام شده ، واکاوی بنمایه های حماسی در بسـتر نظـم بوده و شواهد آنهم عموما محدود به شاهنامه است ، حال آنکه سازه ها و بنمایه های حماسـی ، در اثری مانند سمک عیار در عرصة نثر از یکسو و فاصلة زمانی نزدیکی که این اثر با شاهنامه دارد از سوی دیگر، بیگمان فضا و گستره ای مناسب را برای پـرورده شـدن سـبک حماسـی بوجود آورده است . کتاب سمک عیار (٥٨٥ه .ق ) یکـی از داسـتانهای بلنـد منثـور فارسـی و نمونه ای اولیه ازداستانهای عیاری ومبارزة مردم در برابر ظلم وستم و پشـتیبانی جـوانمردان وپهلوانان از اهل حق است ، که به آنها سیمایی قهرمانی و حماسی بخشیده است . نگارنـدگان این مقاله ، به بررسی سبک محتوایی بنمایه ها و ریشه های حماسی سمک عیار در حوزة عناصر شخصیت محوری ، کنشها و باورهای حماسـی ، عناصـرماورایی ، سـبک جنـگ در حماسـه و رسمهای پهلوانی پرداخته اند. این بررسی بر حسب مولفه هایی صورت گرفتـه ، کـه در ایجـاد سبک حماسی اثر نقشی بسزا دارند.. هدف از این پژوهش نمایاندن سبک حماسی و پهلـوانی سمک عیار به ادب پژوهان است ، هرچند که این بازتاب در همة آثار حماسی منظوم وجود دارد اما، سمک عیار در میان این آثار، آنهم در زمینة نثر بیگمان ممتاز و در خورتوجه است ، بـرغم آنکه کمتر از آن گزارشهای پژوهشی بدست داده شده است . آنچه در این مقاله ذکر میشود، پاسخی به این سوال است ، که ؛ آیا بنمایه ها و عناصر ساختاری نوع ادب حماسی ، بـر سـبک محتوایی سمک عیار تاثیری داشته است ؟
خلاصه ماشینی:
بررسی سبک محتوایی بنمایه های حماسی سمک عیار (ص ١٧٦ - ١٥٧) حجت اله فسنقری ١ (نویسنده مسئول )، میلاد جعفرپور 2 تاریخ دریافت مقاله :٨٩/١٢/٢٢ تاریخ پذیرش قطعی :٩٠/٢/١٤ چکیده : در بیشتر پژوهشهایی که تا امروز انجام شده ، واکاوی بنمایه های حماسی در بسـتر نظـم بوده و شواهد آنهم عموما محدود به شاهنامه است ، حال آنکه سازه ها و بنمایه های حماسـی ، در اثری مانند سمک عیار در عرصة نثر از یکسو و فاصلة زمانی نزدیکی که این اثر با شاهنامه دارد از سوی دیگر، بیگمان فضا و گستره ای مناسب را برای پـرورده شـدن سـبک حماسـی بوجود آورده است .
این کتاب نمونه ای کهن از داستانهای عیاری اسـت و نمـودار رفتار مردم در مبارزه با ظلم وستم و پهلوانی و پشتیبانی جوانمردان از اهل حق است که به آنها سیمایی قهرمانی و حماسی بخشیده است (صفا،١٣٦٦: ٩٩٠/٢)؛ قهرمانـان اصـلی ایـن داستان ، دو شاهزاده به نام خورشیدشاه و فرخ روز میباشـند کـه هـر دو در طلـب معشـوقان آرمانی خود به مخاطراتی سخت دچار و در فرجام هر دو جان بر سر حیله های دشمنان خود میگذارند.
سمک عیار نقاط مشترک بسیاری با شاهنامه بویژه از نظر سبک حماسی دارد کـه ازایـن میان ، میدانهای جنگ و آیین وآداب آن ، عناصر طبیعی و ماوراءالطبیعی ، نمودهای اساطیری انسانی و جانوری ، همراه با توصیفهای اغراق آمیـزی کـه حـوادث و رویـدادهـا را بـه تصـویر میکشند، جلوه گری میکند؛ البته رنگ اغراق در شاهنامه صورت بکر خود را بی همتـا حفـظ کرده که آنرا هم به پایمردی آفرینندة ادیب خود کسب کرده است .