چکیده:
مسئلۀ شر بیش از آن که به وجه قرینهای و با اتکا به برخی شرور گزاف و ظاهراً بیهدف یا انبوهی ناملایمات زندگی انسان، وجود خداوند و اوصاف کمالی او را به چالش کشد، در ساختاری منطقی، اعتقاد به خداوندی عالم، قادر و خیر محض را با وجود شرور در جهان هستی به طور منطقی ناسازگار مییابد. پیداست که اعتبار این استدلال منطقی در گرو صدق یا محتمل الصدق بودن گزارۀ الحاقی آن خواهد بود و این در حالی است که انگاره نظام احسن برآمده از علم عنایی خداوند از منظر فیلسوفانی چون ملاصدرا با عطف نظر به وجوهی چون تضاد و تزاحم در جهان مادی، جزءنگری انسان این جهانی، نسبیت شرور، دخول بالعرض شر در قضای الهی و ... بر نادرستی این گزارۀ الحاقی پای میفشرد. مقاله پیشرو میکوشد تا با نگاهی دقیق به استدلال منطقی ملحدین و گزارۀ الحاقی مورد نظر آنان، دفاع ملاصدرا در برابر مسئله منطقی شر را مطرح و تاب و توان آن را بررسی کند.
خلاصه ماشینی:
اما با وجود آن که اين واکنش را گـاه در طـول تاريخ شاهد بوده ايم ، به نظر ميرسد که وجود شرور آن چنان براي ما روشن و بـا زنـدگي مـا عجـين اسـت ، کـه نميتوان منکر آن شد، به همين خاطر است که رويکرد غالبتر به نفي مقدمه اول همت ميگمارد و نتيجه آن برابر است با: نقيض مقدمه اول : چنين نيست که خدايي وجود دارد که قادر مطلق ، عالم مطلق و خير محض است به عبارت ديگر وجود خدايي با جمع هر سه صفت مذکور انکار ميشود و خدايي حاصل ميآيدکه يک ، دو يا هر سـه صـفت فوق را فاقد است و بنابراين در مجموع ، هفت حالت ، محتمل خواهد بود.
اما مسئله مهمي که در اينجا بايد مورد دقت و تأمل ما قرار گيرد آن است که آيا اين گزاره هاي الحاقي N١ يا N٢ طبق آنچه در باب قضاياي الحاقي شرط کرديم ، صادقند؟ آيا يک خداي کامل ، موظف اسـت مـانع هـر گونـه شري براي موجودات خود شود؟ آيا او هـيچ خيـر و مصـلحتي بـالاتر از آسـايش کامـل موجـودات و مخلوقـاتش رانميتواند دنبال کند؟ آيا بهترين جهان ممکن برابر است با جهاني کـه فاقـد سـختي و مـرارت باشـد؟ دينـداران مسيحي و مسلمان با دلايل قابل اعتنا و محکمي، صـحت ايـن گـزاره هـاي الحـاقي و در نتيجـه اعتباراسـتدلال ملحدين را زير سؤال برده اند آن ها بر اين باورند که گزاره الحاقي زير جـايگزين مناسـبي بـراي گـزاره هـاي قبـل ميتواند باشد: N٣ - اگر موجودي خير (خواه ) باشد و هم چنين آگاه از وجود يک شر و قادر به از بين بردن و يا جلوگيري از آن باشد آنگاه چنين موجودي شرور را از بين خواهد برد و يا از آن جلوگيري خواهـد کـرد، مگـر آن کـه از لحـاظ اخلاقي، دلايل کافي براي انجام ندادن چنين کاري داشته باشد.