چکیده:
هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه عوامل خانوادگی- اجتماعی با مصرف مواد و نقش میانجی مولفههای سرشت، منش، سرمایه روان شناختی وباورهای فرد انجام شد. روش: روش پژوهش حاضر توصیفی-همبستگی بود. مردان مصرف کننده مواد 18 تا 35 ساله شهر قم که برای ترک مصرف مواد به کمپهای ترک اعتیاد و مراکز ترک اعتیاد قم در سالهای 1396 و 1397 مراجعه می کردند، جامعه آماری پژوهش را تشکیل دادند. تعداد 320 نفر از این جامعه به روش در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسش نامه رفتارهای پرخطر بزرگسالان محمدخانی، مقیاس علل گرایش به سوء مصرف مواد مخدر در جوانان، پرسش نامه سرشت ومنش کلونینجر و سرمایه روان شناختی لوتانز بود. مدل پیشنهادی به روش تحلیل عاملی تاییدی ومدل معادلات ساختاری برپایه نرم افزار ایموس ارزیابی شد. یافته ها: مدل براساس شاخص های نکویی برازش کفایت مناسبی داشت. خانواده از طریق نگرش مثبت به مواد، خودراهبری وتاب آوری بر مصرف مواد تاثیر غیرمستقیم داشت. دوستان از طریق نگرش مثبت به مواد، آسیب پرهیزی وخودراهبری بر مصرف مواد تاثیر غیرمستقیم داشت. بازار مواد از طریق نگرش مثبت به مواد بر مصرف مواد تاثیر غیرمستقیم داشت. نگرش مثبت به مواد وآسیب پرهیزی بالا بر مصرف مواد تاثیر مستقیم مثبت وخودراهبری وتاب آوری پایین بر مصرف مواد تاثیر مستقیم منفی داشت. از متغیرهای برونزاد دوستان با ضریب 303/ 0 بیشترین تاثیر غیرمستقیم و از متغیرهای میانجی آسیب پرهیزی با ضریب782/ 0بیشترین تاثیر مستقیم را برمصرف مواد داشت. نتیجه گیری: یافته ها با نتایج پژوهشهای مشابه قبلی همخوانی داشت وگامی مهم برای تبیین عوامل موثر بر مصرف مواد و همچنین به عنوان الگویی مناسب برای طراحی برنامههای جامع پیشگیری از انواع رفتارهای پرخطر میباشد.
Objective
The aim of this study was to investigate the relationship between family-social factors and substance use through the mediating role of the components of temperament, character, psychological capital, and beliefs.
Method
A descriptive-correlational research method was employed for the conduct of this study. All the 18-35-year-old male substance users in Qom who had presented to addiction treatment camps and Qom addiction centers in 2017 and 2018 constituted the statistical population of the present study. From among this population, the number of 320 participants was selected via convenience sampling method. Mohammadkhani's High-Risk Behaviors Questionnaire for Adults, Scale of Effective Factors in Drug Abuse Tendency among Youth, Cloninger's Temperament and Character Inventory (TCI), and Luthans Psychosocial Capital Questionnaire were the measurement instruments used for data collection in this study. The proposed model was evaluated using Confirmatory Factor Analysis (CFA) and Structural Equation Modeling (SEM) in Amos software.
Results
The model was revealed to enjoy desired fitness indices. Family had indirect effects on substance use through positive attitudes towards substances, self-directiveness, and resiliency. Friends had indirect effects on substance use through positive attitudes toward substances, harm avoidance, and self-directiveness. The market of substances indirectly affected substance use through the mediation of positive attitudes towards substance use. Moreover, positive attitudes towards substance use and high levels of harm avoidance had a direct and positive impact on substance use; and low levels of self-directiveness and resiliency had a direct negative effect on substance sue. From among the exogenous variables, friends with the coefficient of 0.303 had the highest indirect effect on substance use; and from among the mediating variables, harm avoidance with the coefficient of 0.782 had the highest direct impact on substance use.
Conclusion
The current findings were in line with those of similar prior studies and are considered an important step to explain the factors affecting substance use. The present findings can also be regarded as a model for the design of comprehensive prevention programs for high-risk behaviors.
خلاصه ماشینی:
Cooper, Russell, Skinner, Frone & 4.
Dermody, Cheon & Munuck Widdershoven & Denollet 7.
Fish, Maier & Priest Camacho 5.
Franques, Auriacombe &Tignol قنبریزرندی، محمدخانی و هاشــمینســب (١٣٩٥) و با درنظر گرفتن ویژگیهای ســرشــت ومنش از نظریه زیسـتی- اجتماعی کلونینجر و ســرمایه روان شــناختی لوتانز، در این پژوهش تلاش میشـود نسـبت به ارائه مدل سـبب شـناختی جامع مصرف مواد و ارزیابی برازندگی آن اقدام گردد.
در پژوهش حاضــر تلاش بر این اســت که رابطه عوامل خانوادگی- اجتماعی با مصـرف مواد با میانجیگری مؤلفه های سـرشـت ، منش ، سـرمایه روان شناختی وباورهای فرد مورد بررســی قرار گیرد.
در این پژوهش عامل خـانواده بـا میـانجیگری نگرش مثبـت بـه مواد، خودراهبری و تـاب آوری بر مصـــرف مواد اثرســاختاری غیرمســتقیم دارد که با نظریه یادگیری اجتماعی بندورا (٢٠٠١)، یافته های فیش وهمکـاران (٢٠١٥)، فیــاضـــی و همکــاران (٢٠١٥)، دیــدارلو و پورعلی (٢٠١٦)، کیــا و همکاران (٢٠١٥)، کیلک و همکاران (٢٠١٥)، ســنورمانســی وهمکاران (٢٠١٤)، ســانچیز- کویجـا وهمکـاران (٢٠١٦)، گلانتز و هـارتـل (٢٠٠٢)، و قنبری زرنـدی و همکاران (١٣٩٥) همـاهنـگ اســـت .
براســـاس نتـایج پژوهش حاضـــر از بین عوامل اجتماعی عامل دوســـتان با میانجیگری نگرش مثبت به مواد، آسـیب پرهیزی و خودراهبری بر مصرف مواد اثر ساختاری غیرمستقیم داشـــت کـه بـا نظریـه یـادگیری اجتمـاعی بندورا (٢٠٠١)، پیوند افتراقی ســـاترلند (١٩٧٣)، یـافتـه هـای پژوهشـــی هـاراکـه وهمکـاران (٢٠١٢)، گلانتز و هارتل (٢٠٠٢) وقنبری زرندی وهمکـاران (١٣٩٥) هماهنگ اســـت .