چکیده:
مخاطب شناسی یکی از مسائل مهم در زمینه تالیف است. از آنجایی که خیال محوریترین عنصر شعری و تشبیه قدرتمند¬ترین و شایعترین ابزار خیالپردازی است؛ تشبیهات بکار گرفته شده در شعر کودک و نوجوان توسط شاعران فعال دراین حوزه¬ باید متناسب با سطح درک و گروه سنی مخاطبان کودک باشد. بدیهی است توصیف و بررسی روند سیر تشبیهات در شعر شاعران موّفق کودک میتواند مطالب و یافته های ارزشمندی در این باب برای ما به ارمغان آورد. با آگاهی نسبت به اهمیت این موضوع، پژوهش حاضر بر آن است که پس از نگاهی کلی به مبانی نظری، جایگاه و اهداف شعرکودک و نوجوان و همچنین رابطه آن با مخاطب¬ و ترسیم محدوده خیال او، به توصیف و تحلیل روند سیر انواع تشبیه استفاده شده در آثاری از پنج شاعر مطرح شعر کودک و نوجوان که عبارتند از: مصطفی رحماندوست، جعفر ابراهیمی، افسانه شعبان نژاد، ناصر کشاورز و اسدالله شعبانی بپردازد و یافته ها و نتایج حاصل از آنرا ارائه دهد.
خلاصه ماشینی:
با آگاهی نسبت به اهمیت این موضوع ، پژوهش حاضر بر آن است کـه پـس از نگاهی کلی به مبانی نظری ، جایگاه و اهداف شعرکودک و نوجوان و همچنین رابطـۀ آن بـا مخاطب و ترسیم محدودة خیال او، به توصیف و تحلیل روند سیر انواع تشبیه استفاده شده در آثاری از پنج شاعر مطرح شعر کودک و نوجوان که عبارتند از: مصـطفی رحماندوسـت ، جعفر ابراهیمی ، افسانه شعبان نژاد، ناصر کشاورز و اسدالله شـعبانی بپـردازد و یافتـه هـا و نتایج حاصل از آنرا ارائه دهد.
(پولک ماه ، شعبانی ) در مثالهای بالا میبینیم که هنوز وجه شبه قرار گرفتن شکل ظـاهری مـد نظـر شـاعر است در این گروه سنی هم بخشی از شگردهای گروه (الف ) و (الـف و ب)وجـود دارد و هـم آرام آرام وارد حیطۀ دیگری در عرصۀ وجه شـبه میشـویم ؛ یعنـی بـا تشـبیه سـنجاقک بـه هواپیما و یا خورشید به گل زرد، کودک به استفاده دقیقتر از حس بینایی ترغیـب و گـاهی نیز زمینه برای دریافت وجه شبه های غیر شکلی فراهم شده است .
ابراهیمی :ص ٢٩) با مادر خود مریم / یک روز به صحرا رفت / ازتپۀ سرسبزی / چون باد به بالا رفـت (تکـه ای از دریا، تهران ، شعبانی :ص ٤٦) مثالها بخوبی گویاست که شاعران مخاطب خود را دراین گروه سنی به پرورش و تربیت ذهنی لازم جهت دریافت صورتهای خیال رسانده اند در این مثالها با وجود آنکـه وجـه شـبه ذکر نشده است و دو سوی تشبیه گاه دو امر به ظاهر نامربوط اسـت امـا سـاختمان شـعر و جملات به نوعی پی ریزی شده اند که مخاطب میتواند بخوبی به کشف و درک لازم درپهنـۀ خیال این نوع تشبیهات دست یابد.