چکیده:
وحشی بافقی در جهان عشق و شیدایی و سوز و گداز مردی یگانه و دلباختهای بیمانند است. مثنوی فرهاد و شیرین، از شاهکارهای ادب دراماتیک فارسی است. عشق آتشینی که در نهاد وحشی زبانه کشیده بود، در این منظومه جلوهگر است. آنچه در این مقاله به عنوان یک ویژگی سبکی مورد واکاوی قرار گرفته، تکرار و تداعی در منظومه فرهاد و شیرین است. بسامد بالای انواع تکرارها و تداعیها بیانگر آنست که شاعر به ذکر پیاپی آنها دلبستگی فراوانی داشته است. بگونهای که گاه تکرار یک واژه در چند بیت متوالی آنقدر اهمّیت دارد، که نمیتواند براحتی از آن بگذرد. تعدد شبکههای ارتباطی و تکرارهای گوناگون هم استحکام و انسجامی خاص به شعر او بخشیده و هم به غنای موسیقی آن افزوده است. نمودن تکرارها و تداعیها در ابیاتی که به عنوان نمونه آورده میشود نشانگر آنست که میتوان این شگرد ادبی را یک ویژگی سبکی تلقی کرد. و اینکه تا چه اندازه موجب برجستهسازی شعر او شده است.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله به بررسی تکرار و تداعی در ١٠٧٠ بیت نخستین منظومۀ فرهاد و شیرین که سرودة وحشی بافقی است پرداخته شده است ؛ تا نشان داده شود که وحشی برای اعتلای زبان شعری خود تا چه اندازه از این شگرد ادبی بهره برده است .
بــت چــابــک عـنــان از بــاده ســـرمســــت نگاهش مسـت و چشـمش مست و خود مست از ایـن صـــحـرا بــه آن صـــحـرا دوانــدی از این پشـــتـه بـه آن پشـــته جهاندی (٣٨٦) هـمین میــل اســــت اگر دانی همین میــل جـنـیـبــت در جـنـیـبــت ، خیــل در خیــل ســــر ایـن رشــــتــه هــای پــیــچ در پــیـچ همین میـل اســـت و باقی هیچ در هیچ (٣٦٨) خـواص عشـــق بســـیــار اســــت بســـیــار جهـان را عشـــق در کار اســـت در کار(٣٧١) یــکــی بــحــر اســــت عشــــق بــی کــرانــه در او آتـــش زبـــانـــه در زبـــانـــه اگــر مــرغــابــیــی ایــنــجــا مــزن پــر در ایـن آتـش ســـمـنــدر شـــو ســـمنــدر یکی خیــل اســــت عشـــق عــافیــت ســـوز هـــجـــومـــش در تـــرقـــی روز در روز فـــراغ بـــال اگـــر داری غـــنـــیـــمـــت ازیـن لشـــکـر هزیمــت کن هزیمــت (٣٧٠) تکرار مشبه به این نوع از تکرار که در شعر شاعران دیگر حتی نظامی گنجوی که «تکرار با بسامدی چشمگیر از ویژگیهای غیرقابل انکار شعر اوست و به یاری آن بر غنای موسیقی شعر خود افزوده است و در لقای هرچه بهتر و بیشتر معنی از آن بهره برده است بگونه ای که هم در لفظ هم در محتوا و هم در مضمون شعر او تکرار دیده میشود» (تکرار و تداعی ویژگی سبکی نظامی ، ١٣٩٢: ٣٨٠) کاربرد کمی دارد.