چکیده:
نسخه خطی « حلل مطرز در فن معما و لغز» اثر شاعر و مورخ مشهور نیمه دوم قرن هشتم ، شرف الدّین علی یزدی است که به تعریف و توضیح اصطلاحات دانش معما و لغز میپردازد.وی این کتاب را میان سالهای 828 و 832 ه . ق به نام ابراهیم سلطان فرزند شاهرخ تیموری نوشته است.متن کتاب مشتمل بر یک دیباچه ، دو اصل و پنج حلّه است.هدف اصلی این پژوهش آن بوده است که با استعانت از شیوه « تحلیل محتوا » ضمن تامل مختصات اثر ، شگردهای بیانی و ادبی اثر، مورد بررسی قرار گیرد و در پایان به سوال اصلی پژوهش :« سبک ادبی و شیوه های ویژه شرف الدین در چه مواردی خلاصه میشده است ؟» پاسخ داده شود.
نتایج نهایی پژوهش بر تنوع در نگارش متن ، استفاده از نثری ساده و استوار در شرح مفاهیم و اصطلاحات ، ارجاع مکرر به آیات و احادیث ، اصطلاحات دانش معما و لغز، توضیح مفاهیم عرفانی و حسابی و موسیقی صحه میگذارد.
The manuscript of ‘Helal Motarraz Dar Fan Moama Wa Loghz’, Sharaf ad-Din Ali Yazdi’s literary work, a Persian historian and poet lived in the 8th century of Hijri calendar or lunar calendar. This literary work is concerned with definition, explanation and knowledge of riddles and conundrums. It was written (in 828-832 years of lunar calendar) for Ibrahim Sultan, the son of Timurid ruler, Shahrukh. This text includes an introduction, 2 sections and 5 chapters. Utilizing content analysis method, the main purpose the present research is to delves into the literary expressive and literary features and techniques and the ultimate purpose is to answer the main research question: what are Sharaf ad-Din’s literay style and expreesive features. The results of this research indicated that the writer has used varied and various writing features, simple and coherent prose has been used to elaborate on concepts and expressions. Also, frequent references to verses and Hadith, terms of riddles and conundrums, explanation of mystic, theosophical, mathematical and musical concepts and terms were the main features of the work
خلاصه ماشینی:
شرف الدین در ادامه با عباراتی موزون انگیزه خود را از تالیف کتاب عنوان میکند:« نموده میشود که باعث بر تحریر این سطور و تسطیر این زبور داعیه تدوین معماست و تبیین قواعد و ضوابط آن و محرک سلسله این داعیه ، اطلاع بر مناسبتی شد که این نوع سخن را با کلام کامل اهل کمال ثابت است چه مبداء فضل معما و خصوصیت امتیازی او که به آن ممتاز گشته از سایر اقسام شعر دلالت کردن است بر اسمی از اسامی و وجه این دلالت منحصر نیست در آنکه به حسب اوضاع جعلی و تخصیصات عرفی باشد بلکه هر چه از الفاı و حروف آن استخراج توان نمود به وجهی از وجوه که طباع مستقیمه به صحت آن گواهی دهد و اذواق سلیمه از قبول آن اباء ننماید شاید که مطمح نظر اعتبار گردد خواه که طریق استنباط آن مستند به وضع جعلی متعارف باشد و خواه مبتنی بر اوضاع ذاتی و احوال اصلی حروف بود از تشکلات رقمی و معانی عددی و نظایر آن و اصل این زبان آن است که سخن به نوعی ادا کرده شود که آن را به حسب ظاهر مفهومی باشدکه خاص و عام در ادراک آن متشارک باشند و ذکی و غبی از فهم آن محظوı و بهره مند و ورای آن مقاصد خفیه را متضمن بود که زیرکان به غور آن رسند و واقفان لسان رمز و اشارت آن را دریابند.