چکیده:
شکوائیه سرایی در شعر ناصرخسرو رنگ و بویی منحصربفرد و متمایز از شاعران پیش و پس از خود یافته است ؛ قصد او از این شکوه گریهای بسیار نه فقط حسب حال و بث الشکوی، بلکه انتقاد به قصد اصلاح و روشنگری، تعلیم ، ارشاد، اصلاح فردی و اجتماعی هم است . بدین ترتیب شکوه گریهای ناصرخسرو معمولا لحنی پندآموز و نصیحتگر مییابد و از این لحاظ میتوان شکوائیه های او را هم مختص وی و دارای سبک شخصی دانست . در این مقاله ، پس از ذکر مقدمه ای بر مبحث شکوائیه سرایی در ادب فارسی، به بررسی ساختار و سبک شکوائیه های ناصرخسرو پرداخته ایم . نتایج کلی حاصل از این تحقیق گویای آنست که ١. شکوائیه سرایی در قصاید ناصرخسرو از بسامد بالایی برخوردار است تا حدیکه میتوان او را نخستین شاعر منتقد و شکوائیه سرا در ادبیات رسمی فارسی نامید. ٢. وی بلافاصله بعد از هر شکایت و گلایه ای روی به نصیحت و ارشاد میاورد. ٣. او صراحتا وضع و حال خود را آیینه عبرت مخاطب خود ساخته است ازاینرو در شعر او «من » به معنای گسترده خود بکار رفته است یعنی: «ما» ٤. زبان ناصر در این اشعار، صریح و روشن است . ٥. تشبیه و استعاره در اینگونه اشعار بسیار وجود دارد. ٦. لحن شاعر در شکوائیه هایش تلخ ، نومیدانه و هشداردهنده است . ٧. مضمون این اشعار اغلب تکرارشونده است .
خلاصه ماشینی:
سبک شناسی شکوائیه سرایی در دیوان ناصرخسرو چکیده : شکوائیه سرایی در شعر ناصرخسرو رنگ و بویی منحصربفرد و متمایز از شاعران پیش و پس از خود یافته است ؛ قصد او از این شکوه گریهای بسیار نه فقط حسب حال و بث الشکوی، بلکه انتقاد به قصد اصلاح و روشنگری، تعلیم ، ارشاد، اصلاح فردی و اجتماعی هم است .
به بیان دیگر، اگرچه شکوائیه را در تقسیمات ادبی، در حوزة ادب غنائی به شمار میاورند، اما سبک ، لحن ، زبان و اندیشۀ متفاوتی که در شکوائیه های ناصر خسرو وجود دارد بگونه ای است که میتوان آنها را در حوزة ادبیات تعلیمی جای داد.
ضرورت تحقیق : با وجود کثرت آثار پژوهشی در موضوع شکوائیه ، این مبحث از تمام جهات و نیز سطوح سبکی بررسی و تحلیل نشده است ؛ از طرف دیگر بسامد شکوائیه های متفاوت و دیگرگونه در دیوان ناصر خسرو بسیار زیاد است ، مضافا بر اینکه این شکوائیه ها، سبک و روحیاتی متمایز از نتیجۀ مطالعات پیشین در خود دارند.