جلوه‌های عینی قرآن کریم در اشعار صائب تبریزی مقاله

در مقاله پیش رو برخی اشعار صائب تبریزی که در آن­ها جلوه­های عینی آیات قرآن کریم ملاحظه می­شود، از منظر خوانندگان می­گذرد. برای حصول به این هدف، ابیاتی از دیوان شاعر یادشده که به طور قطع و یقین، از آیه­های گهربار قرآن کریم سرچشمه گرفته، از دیوان صائب استخراج، سپس آیه­های مورد نظر به آن­ها افزوده، سرانجام به بررسی و تحلیل هر یک اقدام شده است. تردیدی نیست که هدف اصلی نگارندگان از تحقیق پیش رو، نشان دادن ویژگی­های قرآنی ابیاتی است که علاوه بر آراستگی، سبب تقویت و استحکام اشعاری شده که شاعر، با بهره­گیری از آیات و استناد به آن­ها به غرض خود که همانا تقویت و تایید دیدگاه خویش بوده دست یافته است. نتیجه آنکه بررسی موارد یادشده تاثیر قرآن کریم را بر اشعار شاعران سبک هندی خصوصا صائب تبریزی به اثبات خواهد رساند.

نويسنده مسئول : محمد حجت ٢٢٢ /فصلنامه مطالعات قرآني، سال نهم ، شماره ٣٤، تابستان ١٣٩٧ مقدمه شعر فارسي در ادوار مختلف ، همواره تحت تأثير دانش هـاي غنـي اسـلامي و در رأس آن ، قرآن کريم بوده است و کم تـر شـاعري را مـيتـوان يافـت کـه در ديـوان اشـعارش ، تلميحي به آيات قرآني نداشته ، يا اقتباس و تضميني از آن ها بر نگرفته باشد. يکي از نمونه هاي اين کاربرد در بيت زير آمده است : آسمان بار امانت نتوانسـت کشـيد قرعه فال بـه نـام مـن ديوانـه زدنـد (حافظ ، ١٣٦٨: ١٣١) بيت بالا تلميح به آيه اي از سوره احزاب دارد که ميفرمايد: جلوه هاي عيني قرآن کريم در اشعار صائب تبريزي /٢٢٣ ﴿إناعرضناالأمانة علي السماوات والأرض والجبال فأبين أن يحملنهاوأشفقن منهاو حملهاالإنسان إنه کان ظ لوماجهولا﴾(احزاب /٧٢) نمونه هاي بالا مشتي از خروار بود. چنانکه از عنوان اين مقاله پيداست و در چکيده نيز به آن اشاره شد، نگارنـده در پـي آن است که ابيات ديوان صائب را از منظرآيات قرآن کريم ، مورد کنکـاش قـرار داده و تـا آنجا که ميسر است ، گوياترين و بارزترين ابيات را که بدون کـم تـرين شـک ، برگرفتـه از آيه هاي گهربار قرآني بوده ، از ميان ساير اشعار گزينش کرده و همراه بـا توضـيح دقـايق ، ارتباط کامل ميان بيت و آيه را در آن ها بازگو نمايد.