چکیده:
زمینه و هدف: یکی از کمالات والای انسانی که اسباب آن را خدای متعال در وجود آدمی تعبیه کرده «غیرت» است. غیرت از خودپرستی ناشی نمی شود بلکه احساس خاصی است که خداوند برای حمایت از حریم زندگی خانوادگی ایجاد کرده است. در مرد، تمایل به عفاف و پاکی زن وجود دارد، همچنان که در خود زن نیز تمایل خاصی به عفاف وجود دارد. حسی که در مرد نسبت به همنوعان وجود دارد غیرت نامیده می شود. حسادت و غیرت دو صفت کاملا متفاوتاند. ریشة حسادت، خودخواهی و از غرایز و احساسات شخصی است اما غیرت یک حس اجتماعی است و فایده و هدفش متوجه دیگران است. غیرت در آموزههای ناب اسلامی از چنان اهمیت و ظرافتی برخوردار است که همواره به عنوان شاخصة بارز اهل ایمان و سرمایة انسانی معرفی شده است. وجود غیرت در جامعة انسانی تا آنجا ضروری و حیاتی است که شارع مقدس اسلام در تشریع احکام نیز به آن عنایت داشته است. پژوهش حاضر قصد دارد به بررسی مقولة غیرت و کارکردهای آن در آموزه های دینی که در تعیین سرنوشت دنیا و آخرت آدمی تاثیر به سزایی دارد، بپردازد. روش تحقیق: این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و برای گردآوری داده ها از منابع کتابخانه ای استفاده شده است. یافته ها و نتیجه گیری: غیرت شامل مواردی همچون غیرت انسانی، غیرت دینی و غیرت ناموسی است و کارکردهای گوناگونی دارد که میتوان به کارکردهای اخلاقی غیرت (عزتنفس، ترویج مروت و جوانمردی) و کارکردهای اجتماعی غیرت (حفظ خانواده، ترویج عفاف و جلوگیری از بی بندوباری) و نیز کارکردهای سیاسی غیرت (حفظ ارزشهای انقلاب، ترویج فرهنگ مبارزه با استکبار، ترویج فرهنگ ظلم ستیزی و یاری مظلوم) اشاره نمود.
خلاصه ماشینی:
است » (دهخدا، ١٣٩٠: ٤١٢)؛ و يا اين طور گفته شده است که «غيرت ، يک نوع نفرت طبع ، ناشي از بخل ورزي در مشارکت داشتن ديگران در چيزي است که محبوب و موردعلاقۀ شديد انسان است » و غيرتمند نيز به کسي گفته مي شود که در حفظ ناموس ، آبرو و شرف خود بکوشد (همان : ٤١٣).
در روايتي آمده است : «إذا لم يغر الرجل فهو منکوس القلب » (کليني ،١٤١٠ق : ٢٣٦) «اگر انساني غيرت نداشته باشد، قلبش وارونه است »؛ پس غيرتمند نسبت به دخالت هاي نابجا و نارواي ديگران در مورد آن چيزي که دوست دارد واکنش نشان مي دهد و هرچه متعلق غيرت ، ارزشمندتر و محبوب تر باشد، واکنش او نيز شديدتر خواهد بود و اگر کسي واکنش نداشته باشد، بيانگر آن است که فطرت سالم و طبيعي خود را از دست داده و به بيماري روحي و رواني (قلبي ) دچار شده است که نمي تواند احساسات و عواطف واقعي خود را نسبت به محبوب و ارزش هاي خويش نشان دهد.
٤- ديدگاه هاي موجود پيـرامون غيـرت در اهميت غيرت ، همين بس که قرآن بدين گونه انتقاد مي کند: «و ما لکم لا تقاتلون في سبيل الله و المستضعفين من الرجال و النساء و الولدان الذين يقولون ربنا أخرجنا من هذه القريۀ الظالم أهلها و اجعل لنا من لدنک وليا و اجعل لنا من لدنک نصيرا» (نساء، ٧٥) «و چرا شما در راه خدا [و در راه نجات ] مردان و زنان و کودکان مستضعف نميجنگيد؟ همانان که ميگويند: پروردگارا، ما را از اين شهري که مردمش ستم پيشه اند بيرون ببر و از جانب خود براي ما سرپرستي قرار ده و از نزد خويش ياوري براي ما تعيين فرما».