چکیده:
آتشسوزی در عرصههای طبیعی نهفقط از دیدگاه محیط زیست, بلکه از نظر اقتصادی» اجتماعی و امنیتی
ازجمله اصلیترین نگرانیها و چالشهای موجود در بسیاری از نقاط جهان است. ازجمله معضلات پیش -
روی مدیریت جنگلها و مراتع استان آذربایجان شرقی» آتشسوزیهایی است که سالانه خسارات
زیستمحیطی و مالی زیادی را به استان وارد میکند؛ ازاینرو بررسی و تحلیل تغییرات وضعیت منطقه از
نظر خطر آتشسوزی و همچنین پارامترهای مور بر آن در زمینه رویکردهای مدیریتی و کنترلی بحران
آتشسوزی بسیار کاربردی خواهد بود. فرآیند پژوهش حاضر در سه بخش به انجام رسیده است؛ نخست
با مطالعه مبانی نظری موضوع» ۱۲ پارامتر (تراکم مراکز سکونتی» فاصله از مراکز سکونتی» تراکم شبکه
ارتباطی» فاصله از شبکه ارتباطی» ارتفاع» شیب» جهت شیب حداکثر دمای ماهانه» حداقل دمای ماهانه»
میانگین دمای ماهانه بارندگی سالیانه و پوشش گیاهی) بهعنوان عوامل مژثر در تحلیل حطر آتشسوزی
در جنگلها و مراتع شناسایی و با استفاده از منابع اطلاعاتی موجود و تکنیکهای مختلف و متناسب میتی
بر سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دورء نقشههای مربوط به معیارهای موردنظر تولید گردیده
است. در ادامه با استفاده از دادههای مربوط به آتشسوزیهای صورت گرفته و عوامل زیستمحیطی -
انسانی ایجادشده» در بستر مدل حداکثر بینظمی به مدلسازی خطر آتشسوزی در جنگلها و مراتع استان
آذربایجان شرقی در سه دوره زمانی (۱۳۸۸-۱۳۸۹ ۱۳۹۱-۱۳۸۹ و ۱۳۹2-1394) پرداخته شد. نتایج
حاصل از ارزیابی مدل با استفاده از تکنیک مساحت سطح زیر منحنی ویژگی عامل دریافتکننده» حاکی از
کارایی بسیار بالا و مناسب مدلهای اجراشده (0/91 و0/82و0/83) میباشد. در مرحله پایانی پژوهش. براساس نتایج حاصل بیشترین میزان تغییرات مربوط به کاهش مساحت پهنه های با خطر بسیار کم و افزایش مساحت اراضی واقع در پهنه های با خطر متوسط و بسیار پرخطر است. همچنین بررسیی عوامل موثر بر وقوع آتشوزی نشان دهنده تغییرات گسترده در تاثیرگذاری این عوامل و افزایش نقش عوامل انسانی در طی دوره مورد بررسی میباشد؛ به صورتی که در دوره سوم عوامل ترا کم مرا کز سکونتی و فاصله از شبکه ارتباطی بیشترین تاثیر را بر وقوع آتش سوزیها داشته اند.
خلاصه ماشینی:
در این مطالعه به مدل سازی تغییرات مناطق مسـتعد آتش سـوزی در جنگل ها و مراتع استان آذربایجان شرقی با بهره گیری از داده های آماری و مکانی آتش سـوزیهـای رخ داده در یـک دوره آماری ٩ ساله و متغیرهای زیست محیطی- انسانی مختلـف پرداخته شـده و همچنـین مهم تـرین عوامـل مـؤثر بـر وقوع آتش سوزی و تغییرات این عوامل نیز بررسی خواهند شد.
Arpaci و همکاران (٢٠١٤)، به بررسی و مقایسه دو الگـوریتم یـادگیری ماشینی حداکثر بینظمی و جنگل تصادفی پرداخته و به تحلیل قابلیت تطبیق آن ها با متغیـرهـای محیطـی و انسـانی در مدل سازی خطر آتش سوزی در جنگل های تیرولین (Tyrolean) استرالیا پرداخته اند، نتایج به دست آمده حـاکی از دقـت بیشتر مدل حداکثر بینظمی و همچنین تأثیر بیشتر عوامل انسانی بر وقوع آتش سوزی در این منطقه داشته است .
Thomason (٢٠١٥)، با بهره گیری از مدل حداکثر بینظمی و استفاده از داده های آماری ٣٠ ساله مربوط به آتـش - سوزیهای رخ داده و متغیرهای محیطی مختلف به مدل سازی تغییـرات مکـانی منـاطق مسـتعد آتش سـوزی و عوامـل مؤثر بر وقوع آتش سوزی در جنگل ها و مراتع ایالت کالیفرنیا، امریکا مبادرت کـرده اسـت .
در این مطالعه بـا بهـره گیـری از داده هـای آمـاری و مکــانی آتش ســوزیهــای رخ داده در ســه دوره زمــانی (١٣٨٦-١٣٨٨، ١٣٨٩-١٣٩١ و ١٣٩٢-١٣٩٤) و ١٢ متغیــر زیست محیطی-انسانی در بستر الگوریتم حداکثر بینظمی (MaxEnt) به بررسی تغییرات خطـر آتش سـوزی و عوامـل مؤثر بر وقوع آتش سوزی در جنگل ها و مراتع استان آذربایجان شرقی پرداخته شده است .