انگیزه ها و شیوه های دشوارسازی در سروده های علی معلم دامغانی مقاله

دشوارسازی (difficult making) یکی از هنرسازه‌‌ها (device) یا شگردهای رایج در ادبیات است که در شعر علی معلم دامغانی بسیار برجسته شده و در جایگاه وجه غالب نشسته است؛ یعنی عنصر تعیین‌کننده‌ای که بر عمده مسائل زبانی، بلاغی و محتوایی شعر او سایه انداخته است. در شعر انقلاب، معلم از برترین مصادیق دشوار‌گویی است که شعرش در عین دشواری، با اقبال و شهرت نسبی مواجه شده است. این امر باعث شده که شعر معلم بارها مورد توجه محققان قرار بگیرد و از دیگر سو، شعرا رغبت یا توانایی تقلید شیوه او را نداشته باشند و شیوه او به جریان شعری تبدیل نشود. در جستار حاضر شیوه‌های دشوارسازی معلم در حوزه این علوم ادبی بررسی میشود: دستور زبان (سطح صرفی و سطح نحوی)، معانی (تغییر بافتار و ایجاز)، بیان (دورخیالی و کنایه)، بدیع معنوی (بینامتنیت: تضمین، تلمیح و اشاره). غیر از اسباب و راهکارهای دشوارسازی، انگیزه‌های دشوارزبانی نیز بررسی شده‌اند. شواهد نشان میدهند که میل به تمایز و تشخص زبانی و در پاره‌ای موارد عدم درک عمیق و درازمدت از محتوای به نظم درآمده، اصلیترین انگیزه‌های دشوارزبانی معلم باشند.

Difficult making is one of the devices or techniques that are common in the literature. It is so important and outstanding in Ali Moallem's poems; even it can be counted as the dominant element; as a determinative element that influences on lingual, rhetorical and Contents points in Moallem's poems. In the literature of Islamic revolution of Iran, Moallem's works are counted as the most difficult poetri's which be accepted by some social strata. This point makes many of researchers and critics to review his works for several times and in the other hand, any of the poets can not follow and imitate him because of his difficult and personal style. In this article, these topics are reviewed: devices of difficult making in grammar (the morphological and syntactic level), Semantics (the context of brevity), Rhetoric (imagination and kenning) and figures of speech (intertextuality: implication, allusion and references). In addition, the present research tries to discover the probable motivations of difficult making. Some evidences show these points: the desire to the Lingual distinguish and Lack of deep and long-term understanding in some topics.

برخی دیگر پذیرفته اند که او دشوار میسراید ولی یادآوری کرده اند که این مسأله نقص نیست ، فقط محدودیت است ؛ محدودیت حوزة مخاطبان (نیم نگاهی به شعر معلم ، ولیئی: ٩٦). دشوار زبانیهای معلم در چهار سطح بررسی شده و بخش پنجم به تبیین کارکرد دشوارزبانی پرداخته است : ١- دستور: ١-١- صرف (واژگان - اسمهای خاص ) ١-٢- نحو ٢- معانی: ٢-١- تغییر بافتار ٢-٢- ایجاز ٣- بیان : ٣-١- دورخیالی ٣-٢- کنایه ٤- بدیع : ٤-١- بینامتنیت : ٤-١-١- تلمیح ٤-١-٢- تضمین ٤-١-٣- اشاره ٥- کارکرد دشوار زبانی: ٥-١- تفاخر و نمایش اقتدار بر زبان ٥-٢- خودداری از بیان صریح ٥-٣- اقتضای ادب ٥-٤- حفظ اسرار ٥-٥- متمایز سازی ٥-٦- عدم تسلط بر مطلب . به عنوان مثال خوانندة شعر منوچهری میداند که باید ریشۀ واژگان دشوار او را در فرهنگهای عربی بیابد؛ ولی مخاطب معلم با این حوزه های متنوع مواجه میشود: (رجوع شود به تصویر صفحه) بسامد بالای واژگان عبری به اسمهای خاص فرهنگ یهودی و سرزمین فلسطین مربوط است و در بخش تلمیحات بررسی میشود؛ ولی همان جا هم به جای نام آشنای «شعیب » و «یهوه »، واژه های ناآشنای «یترون کاهن » و «اهیه » را به کار میبرد.