چکیده:
یکی از مهمترین نکاتی که که کلام را موثر میسازد و باعث میشود که بگوییم سخن به مقتضای حال مخاطب و مناسب با اوضاع و احوال و درخور موضوع بحث ایراد شده توجه به این مسئله است که با مخاطبان مختلف در اوضاع و احوال گوناگون در باب موضوعات مختلف به چه اندازه سخن بگوییم. ایجاز در کنار اطناب یکی از مهمترین مباحث علم معانی است که این موضوع را مورد بحث و بررسی قرار میدهد. در بیان اهمیت مبحث ایجاز و در مقابل آن اطناب همین بس که عدهای از بلاغیون، بلاغت را در شناخت موارد کاربرد هنرمندانه ایجاز و اطناب در لام خلاصه ردهاند. بوستان یکی از مظاهر اعلای فصاحت و بلاغت در کک ادب فارسی است که سعدی در جای جای آن از انواع ایجاز در جهت فشردهسازی کلام بهرهها جسته است. این مقاله میکوشد تا ضمن معرفی و بررسی مبحث بلاغی ایجاز و انواع آن به تبیین شیوه ها و شگردهای فشرده سازی کلام در بوستان سعدی بپردازد.
One of the most important cases which makes words effective the words should be told on audience's mood and suitable by his opportunity it is paying attention to this point for different audiences how much to talk about. Summarizing length beside it is one of syntax that it investigates this point. About the importance of summarizing and beside length it can use syntax for identifying literature artistically and they summarize length on words. Boustan it is such as the best models of syntax and dialogue in Persian literature that Saadi applies of different literal lyrics at different parts of it. This paper tries introduce the points of syntax and summering and it introduce the methods of making brief at Saadi's Boustan
خلاصه ماشینی:
٤. اضافه بیانی یا جنسی بهره جستن از اضافه بیانی یا جنسی نیز یکی دیگر از شگردهای تحقق ایجاز و فشرده سازی کلام است ، بدین صورت که در اضافه بیانی یا جنسی بین مضاف و مضاف الیه عبارت «از جنس » مقدر است ، مانند ترکیبهای اضافی «قباهای اطلس » و «کمرهای زر» در بیت زیر: پســـر چاوشـــان دیـــد و تیـــغ و تبـــر قباهـــای اطلـــس ، کمرهـــای زر (بوستان ، بیت ١٨٦٢) که ساخت کلام در اصل چنین بوده است : قباهای [از جنس ] اطلس ، کمرهای [از جنس ] زر.
٥. اضافه بنوت بهره جستن از اضافه بنوت نیز یکی دیگر از شگردهای فشرده سازی کلام به حساب می آید، زیرا در این نوع اضافه بین مضاف و مضاف الیه کلمه «پسر یا دختر» مقدر است ، مانند ترکیبهای اضافی «بوبکر سعد» در بیت زیر: از آنـــان نبینـــم در ایـــن عهـــد کـــس وگـــر هســـت بوبکـــر سعدســـت و بـــس (بوستان ، بیت ٤٣٣) یعنی : بوبکر [پسر] سعد.
د) انواع «به »: بهره جستن از حرف «به » نیز یکی دیگر از شگردهای فشرده سازی کلام است ، زیرا چنانکه میدانیم «که » در زبان فارسی معانی و انواع متعددی دارد، از جمله : ١.
هـ) بهره گیری از انواع واو: بهره جستن از حرف «واو» نیز یکی دیگر از شگردهای فشرده سازی کلام است ، زیرا چنانکه میدانیم «واو» در زبان فارسی معانی و انواع مختلفی دارد، از جمله : ١.