چکیده:
از جمله تصاویر مهم بلاغی که در بررسی و شناخت سبک شخصی هر شاعر نقش موّثری
ایفا میکندء کاربرد چشمها و آیینهها و میزان استفادة شاعر از این واژهها است. اهمیت این
مساله در شعر برخی از شاعران به ویژه شاعران سبک هندی به حدی است که از طریق آن
۱۰۵۴-۱۱۳۳۱ ۰.ق)» یکی از برجستهترین شاعران سبک هندی است که در غزلیات خود به
نوآوریهای هنری و بسامد معنایی چشم و آیینه در غزلیات بیدل دهلوی میباشد. نتیجة
تحقیق حاکی از آن است که شاعر با نگرش و بیانی خلاقانه از لفظ چشم و آیینهء با بسامد
چشمگیری به عنوان نقشمایه و نماد چند معنایی و محور ساختاری تصاویر بلاغی در جهت
بیان اندیشههای شاعری- عرفانیء زیبایی شعرء هماهنگی و تناسب بخشیدن به اجزای کلام
استفاده نموده است.
Among the important rhetorical images to study and understand the personal style of each poet plays a role, use your eyes and mirrors, and the poet's use of the term. The importance of this issue in the lyrics of Hindi poets, especially poets to the extent that through it can be a lot of tastes, beliefs, aspirations and demands Pybrd poet. Dehlavī Biddle (1054-1133 AD), one of the greatest poets of his ghazals in Hindi is the abundance of this feature is used. The purpose of this descriptive, analytical, artistic innovation and frequency search and semantic eye is the mirror of the lyrics Biddle Dehlavī. The result showed that the poet's attitude and creative expression refers to the eye and mirror, with great frequency as ambiguous motif and symbol And structural axis rhetorical images to express ideas Shary mystical, poetic beauty, harmony and balance has used up the parts of speech
خلاصه ماشینی:
اما در شعر بیدل دهلوی ، چشمها و دیده ها بیشتر کاربردی نمادین و عرفانی دارند و به طور کلی شاعر از آن برای بیان سه جنبۀ عاشقانه ، عارفانه و فرهنگی و اجتماعی استفاده کرده است .
٢-٣- چشم ، بیانگر اندیشه های اخلاقی و عرفانی (جنبۀ عارفانه ) در غزلیات بیدل دهلوی ، واژة چشم اغلب حاوی انواع تفکرهای اخلاقی و عرفانی شاعر میباشد و از آن برای بیان اوصاف و تعبیرهای عارفانۀ خویش بهره گرفته است .
١- شواهدی دیگر: همان ، ص : ١٢٨ ب ١، ١٣٢ب ٤، ١٨٥ب ٦، ٢٥٨ب ٤، ٢٨٩ب ٧، ٣٠٠ب ٥، ٤١٥ب ٧، ٤١٨ب ١، ٥١٢ب ٣ نـگه در دیدة حیران ما شوخی نمی دانـد به رنگ چشم شبنم درد این میناست دیدنها (دیوان غزلیات بیدل :١٠٨ب ٥) یکی از پرکاربردترین اوصاف چشم در شعر بیدل دهلوی ، بهت و حیرت زدگی میباشد که از پر رمز و رازترین کلمات است و معانی زیادی را بدنبال دارد.
با اینکه چشم در شعر بیدل دهلوی از گسترة کاربردی بالایی برخوردار است ، اما در پاره ای موارد وی از چشمها در معنی عادی و قاموسی آنها استفاده کرده است که کاربرد فراوان آنها نیز نشان از خلاقیت و ابتکار او در آفرینش تصاویری زنده و پویا دارد و به غنای تصاویر افزوده و قدرت القای معانی را بیشتر کرده است به طوری که بسامد کل آنها به ١٦٨ بار میرسد.