چکیده:
این مقاله پژوهشی پیرامون مبلمان ایرانی در دوره اسلامی از برآمدن سلجوقیان تا پایان زندیان و آغاز قاجاریان است. هدف پژوهش شناسایی و معرفی گونههای متفاوت مبلمان ایرانی، با تمرکز بر تخت و صندلی، و بیان دگرگونیهای آن در این دوره است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف پژوهشی توسعهای و از لحاظ ماهیت کیفی و اکتشافی و شیوه گردآوری دادهها کتابخانهای و میدانی است. نتیجه پژوهش نشان میدهد که اگرچه آثار برجای مانده از قرن پنجم ﮬ بیانگر تداوم سبکهای مبلمان ساسانیان تا این زمان است، اما شیوه کهن به دلیل تحول در باورهای جامعه، چندان تداوم نیافته و شیوه جدیدی در مقایسه با دوره پیش از اسلام دنبال شده است. این هنر بهرغم تغییرات ظاهری در طول این دوره، پیوسته روندی تکاملی داشته و متأثر از مفاهیم اسلامی و فتوحات بیگانگان، در شکل کالبدی و تزیینات، دارای مشترکاتی با دیگر هنرهای این دوره است.
خلاصه ماشینی:
نتيجه پژوهش نشان ميدهد که اگرچه آثار برجاي مانده از قرن پنجم ه بيانگر تداوم سبک هاي مبلمان ساسانيان تا اين زمان است ، اما شيوه کهن به دليل تحول در باورهاي جامعه ، چندان تداوم نيافته و شيوه جديدي در مقايسه با دوره پيش از اسلام دنبال شده است .
اما شيوه ساسانيان بعدها تداوم نيافت و در سده شش و اوايل سده هفت هجري قمري تخت هاي منسوب به خاندان شاهي را به صورت صندلي با پشتي بلند و نشيمنگاهي که جهت چهار زانو نشستن پهن شده است و پايه هايي کوتاه دارد، مشاهده ميکنيم .
مبلمان ايران در سده هفت و هشت ه )ايلخانان ، ٦٥٩-۰٥۷ه( پس از حمله مغولان و در حکمراني ايلخانان دو نوع طرح در تخت هاي صاحب منصبان رواج يافت : نوع اول که تداوم طرح سده پيشين است به صورت صندلي رسمي با پشتي بلند و تزيينات خراطي يا نقوش اسليمي )تصوير ٩(؛ نوع دوم که در دوره ايلخاني و تيموري به عنوان رايج ترين مسند صاحب منصبان به کار ميرفت و متأثر از کشورهاي ديگر نظ ير چين است ، نوعي صندلي است با نشيمنگاه فراخ و پهن ، پشتي و قابهاي کناري بلندي که تا شانه يا بالاتر از آن ميرسد )تصوير ١١(.
مبلمان ايران در سده هشت و نهم ه )تيموريان ، ۰۰١- ٩١١ه( رايج ترين تخت هاي اين دوره اينهاست : نوع اول کمابيش تداوم طرح دوره ايلخانان است که بدون تغيير ادامه يافته : صندليهايي با پشتي بلند و قابهاي کناري که مانند نمونه هاي سده پيش با سنتوري قوسدار، آرايه هاي گياهي، سر آرايه ها و نقوش اسليمي مزين ميشدند )تصوير ١٣، ١٤ و ١٥(.