چکیده:
هر فردی در جامعه حق برخورداری از «کار شایسته» را دارد. برنامه «کار شایسته» یکی از سازوکارهای سازمان بینالمللی کار در حوزه حقوق کار و تامین اجتماعی است. این برنامه، متضمن برخورداری هر فردی در دستیابی به فرصت اشتغال در شرایط برابر، حق گفتگوی اجتماعی، حقوق بنیادین کار و حق حمایتهای اجتماعی است. در حقیقت، کار شایسته در پی این است که همه شهروندان از امکان اشتغال و بهتبع آن از حمایتهای قبل از اشتغال (در دستیابی به اشتغال) حین اشتغال و پس از اشتغال برخوردار گردند. اهداف حمایتهای اجتماعی در نظام کار شایسته با راهبردهای پیشگیرانه، ترویجی، حمایتی و انتقالی محقق میگردد. این نوشتار از میان راهبردهای مذکور به راهبرد پیشگیرانه (حمایتهای بیمهای) تاکید دارد. مبرهن است تحقق این حق و خدمت مطلوب در نظام جمهوری اسلامی ایران در گروه حمایت از مشمولین حقوق کار و دولت از سوی دولت و سازمان تامین اجتماعی است.
مرور انتقادی: در نظام تامین اجتماعی ایران صرفنظر از اینکه مفاهیم تامین اجتماعی و حمایتهای اجتماعی بهطور اشتباه بهجای همدیگر استفاده میشوند، دولت برای تحقق تامین اجتماعی، بهطور مستقیم وارد این حوزه نشده است و این مهم بر عهده صندوقهای بازنشستگی ازجمله سازمان تامین اجتماعی است که متاسفانه ظهور مشکلاتی در حوزه اشتغال و اقتصاد، صندوق سازمان تامین اجتماعی را نیز با مشکلاتی مواجه ساخته است. در شرایطی که دولت با محدودیت منابع شدید مواجه است، به دلیل تصویب قوانین حمایتی و معافیتهای بیمهای در سالهای اخیر، بدهی معوقه دولت به سازمان تامین اجتماعی بهطور تصاعدی در حال افزایش بوده است و پیشبینی میشود که طی سالهای آینده به سطحی «غیرقابلوصول» برسد، مگر آنکه در اولین فرصت، قوانین تعهدآور اصلاح و جلوی رشد این بدهیها گرفته شود.
بحث: از نوشتار حاضر این نتیجه حاصل خواهد شد که در نظام تامین اجتماعی ایران در تحقق حمایتهای بیمه اجتماعی از سوی سازمان تامین اجتماعی، چالشهایی در حوزه پوشش جمعیتی، منابع، تعهدات و مدیریت وجود دارد. اگرچه بیمههای اجتماعی از سوی سازمان تامین اجتماعی به نحو نسبتا مطلوبی استقرار یافته است، اما انتظار بر این است که دولت در راستای تحقق کار شایسته، آرمان و اهداف نظام جمهوری اسلامی و در راستای توسعه پایدار و نیروی انسانی کارآمد همواره به حمایتها و به تعهدات قانونی خود در قبال بیمهشدگان سازمان تامین اجتماعی عمل نماید تا آن سازمان نیز بهعنوان یکی از اهرمهای کمکی حاکمیت، در حوزه حمایتها بتواند به تعهدات آتی خود در مقابل ذینفعان عمل نماید.