چکیده:
حضرت علی(ع) ربع قرن پس از رحلت پیامبر(ص)،در پی قتل عثمان و اقبال گسترده مردم به خلافت رسیدند و با پذیرش حکومت، به اصلاحات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی پرداختند؛ هدف ایشان؛ بازسازی جامعه و برگرداندن آن به جامعه دوران پیامبر(ص)، همچنین احیای سنتها و از بینبردن بدعتهای ایجاد شده توسط خلفای پیشین و نیز زدودن انحراف ها در زمینه های مختلف حکومتی بود؛ اما در مسیر اجرای برنامهها، موانع بسیاری پرداختن به این طرحها را سخت کرد؛ این نوشتار میکوشد با توجه به سخنان امام علی(ع) در نهجالبلاغه، موانعی مختلف اجتماعی، فرهنگی، مدیریتی و سیاسی را که موجب محقق نشدن اهداف متعالی آن حضرت گردید، شناسایی، تحلیل و تبیین نماید.
خلاصه ماشینی:
مشکلات ناشی از عزل کارگزاران عثمان اقدام دیگری که موجب شکلگیری مخالفتها و مقابلهها با حکومت امام؟ع؟ شد، برکناری کارگزاران عثمان به ویژه برخی از آنان بود؛ حضرت در همان روزهای نخست حکومت خود، بیشتر کارگزاران پیشین را برکنار کردند؛ از جمله: معاویه که مهم ترین سد در برابر اصلاحات امام؟ع؟ بود؛ او از زمان خلیفه دوم در شام مستقر شده و با حمایتهای خلیفه به قدرتی چشمگیر دست یافته بود و با کشته شدن عثمان که به میل و خواست او بود، خود را آماده کسب همۀ قدرت کرده و با داعیه خون خواهی عثمان در پی آن بود که به خواسته دیرینه حزب اموی، جامه عمل بپوشاند و بر سریر حکومت بنشیند و خلافت را به سلطنت تبدیل و کار را به جاهلیت بازگرداند؛ بنابراین از جمله مهم ترین اقدامات حضرت، عزل معاویه بود؛ مغیرةبنشعبه دو بار از محضر امام خواست، معاویه را بر مسئولیت شام ابقا نماید، ولی حضرت هر دو بار نپذیرفتند و سپس به ابنعباس فرمودند: «به سوی شام حرکت کن، تو را سرپرست آن سامان کردم»؛ ابنعباس گفت: این نظری درست نیست؛ معاویه مردی از بنی امیه و پسر عموی عثمان و کارگزار او در منطقه شام است و من در امان نیستم از اینکه برای خون خواهی عثمان، گردنم را بزند یا کمترین کاری که با من بکند، این باشد که مرا زندانی کند و هرگونه خواهد با من رفتار نماید.