چکیده:
همبستگی و انسجام درونی شبکههای سلفی- جهادی از پاره¬ای جهات شبیه به همبستگی خونی و خاندانی در جوامع قبیلهای است. این امر هر چند معادل عینی پیوند خونی و خاندانی در زندگی قبیله¬ای نیست، از برخی جهات یادآور مفهوم «عصبیت» ابن¬خلدون است. به همین دلیل با وجود برخی شباهت¬ها نمیتوان این مفهوم را برای تحلیل شکل¬گیری گروه تروریستی داعش و شبکههای مرتبط با آن که از تنوع نژادی و زبانی قابل ملاحظه¬ای برخوردارند، به کار بست. علاوه بر این شماری دیگر از ویژگی¬های این گروه از جمله استفاده آن از رسانه¬های اجتماعی و ساختار شبکه¬ای آن مختص جوامع جدید است و به نظر میرسد مفهوم قدیم «عصبیت» قادر به تبیین همه ابعاد آن نیست. پژوهش حاضر با تجزیه مولفه¬های عصبیت یعنی پیوند خونی، مذهب و اقتدار و بررسی تحول و پویایی آنها در جریان شکل¬گیری و همبستگی گروهی داعش، امکانات ارائه تحلیلی نوخلدونی در این زمینه را بررسی می¬کند.
خلاصه ماشینی:
سخن از گروههایی است که با وجود تأکید بر بازگشت به صدر اسلام و سلف صالح از اینترنت و شبکههای اجتماعی استفاده میکنند؛ از درون جوامع غربی عضوگیری میکنند و بیشتر از مذهب به نوعی ایدئولوژی متکیاند و از همه مهمتر عصبیت خونی و خویشاوندی قبیلهای خاص آنها را متحد نکرده است، اما در عین حال به کلی هم از عصبیت خاندانی هم غفلت نکرده و از ضرورت جعل نسب قریشی برای خلیفه خودخوانده داعش فروگذار نکردهاند.
اما کتاب دیگر العطاس با عنوان « Applying Ibn Khaldun: the Recovery of a Lost Tradition in Sociology» (2014) به این مسئله میپردازد که چگونه میتوان از منظری خلدونی، نگاهی دیگرگونه به تاریخ جهان انداخت و چگونه میتوان درباره شکلگیری دولت حول مفهوم «عصبیت» به بازاندیشی پرداخت؟ العطاس در پاسخ به این پرسشها از کاربستهای غیر چالشی نظریه ابنخلدون (همچون مورد یهودیان مدینه) فراتر رفته و تاریخ بعد از وفات ابنخلدون را با روششناسی خلدونی مطالعه میکند که حاصل این تلاش، بازنگری ظهور، دولتسازی و زوال دودمانهای عثمانی و صفوی بر مبنای عصبیت است.
احمد در تلاش برای شناخت جهان امروز یا فهم دنیایی که دیگر مفهوم شرافت در آن جایی ندارد، به عصبیت حاد میرسد و آن را به مثابه بیماری یا انحرافی در نظر میگیرد که جوامع اسلامی را مبتلا کرده و حتی به جوامع غیر مسلمان (یهودیان شهرکنشین، شبهنظامیان صرب، برخی گروه های مهاجرستیز در غرب و گروههای افراطی هندو) نیز سرایت کرده است.