چکیده:
هدف این مقاله برنامه ریزی توسعه پایدار شهرهای استان آذربایجانغربی از طریق ٥٠ شاخص (جمعیتی ، اجتماعی ، اقتصادی، فرهنگی ، بهداشتی - درمانی ، زیربنایی ، حمل ونقل و ارتباطات و کالبدی) است . روش پژوهش توصیفی - تحلیلی است . از مدلهای کمی برنامه ریزی از جمله تصمیم گیری های چند معیاره تاپسیس ، ضریب آنتروپی ، ضریب پراکندگی برای رتبه بندی شهرها استفاده شده است . بررسی ها نشان می دهد شهر ارومیه با دارا بودن ٣٣/٨ درصد از جمعیت شهری استان در سطح توسعه خیلی بالا قرار گرفته است . شهرهای میاندوآب، نقده، سلماس، پیرانشهر، سیه چشمه و سردشت با دارا بودن ٢١/٩ درصد از جمعیت شهری استان در سطح توسعه متوسط قرار گرفته اند. گروه چهارم توسعه یعنی توسعه پایین شامل شهرهای ماکو، شاهین دژ، قره ضیاالدین ، محمدیار و تکاب، بازرگان، اشنویه و آواجیق است که ١١/٢ از جمعیت شهری استان را شامل شدهاند. اکثر شهرهای استان در سطح توسعه خیلی پایین قرار دارند به گونه ای که از ٣٦ شهر استان ١٨ شهر با ٥/٧ درصد از جمعیت شهری استان در این سطح از توسعه قرار گرفته اند. در نتیجه در شاخص های جمعیتی ، اجتماعی ، اقتصادی، بهداشتی – درمانی ، فرهنگی ، زیربنایی و حمل و نقل و ارتباطات به ترتیب شهرهای ربط ، سردشت ، ارومیه ، شوط، ارومیه ، ارومیه و ارومیه برخوردارترین و شهرهای باروق، گردکشانه ، تازه شهر، گردکشانه ، سیلوانه ، آواجیق و ربط به ترتیب محروم ترین شهرها می باشند. ضریب همبستگی محاسبه شده بین توسعه شاخص های تلفیقی و تعداد جمعیت ٠/٩٧٤ با سطح اطمینان ٩٩ درصد است . بنابراین یافته ها بیانگر توسعه شهرهای بزرگ و عدم توسعه شهرهای کوچک است . این نتایج بیانگر آن است به لحاظ توسعه کلی الگوی فضای ناحیه ای در پهنه استان الگوی مرکز – پیرامون است . یعنی هر چقدر به طرف شهرهای بزرگ به لحاظ جمعیتی ، اداری و اقتصادی نزدیکتر شویم شهرها توسعه یافته تر می شوند.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله برای ارزیابی توسعه پایدار شهرهای استان آذربایجان غربی ٥٠ شاخص (جمعیتی ، اجتماعی ، اقتصادی، فرهنگی ، بهداشتی - درمانی ، زیربنایی ، حمل و نقل و ارتباطات و کالبدی) مورد بررسی قرار گرفته است .
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل ١: سطح بندی شهرهای استان آذربایجان غربی به لحاظ شاخص های تلفیقی مدل برازش رگرسیونی عوامل تبیین کننده توسعه پایدار شهرهای استان در این بخش ، شاخص های مختلف بخش های پایداری شهرها که شامل بخش زیربنایی و تاسیسات، کالبدی، حمل و نقل و ارتباطات، بهداشتی و درمانی ، فرهنگی ، اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی هستند به عنوان متغیرهای مستقل و بخش تلفیقی که نمایانگر توسعه شهرها می باشد به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده است .
در این مقاله توسعه پایدار شهرهای استان آذربایجانغربی در شاخص های مختلف جمعیتی ، اجتماعی ، اقتصادی، فرهنگی ، بهداشتی – درمانی ، زیربنایی ، حمل و نقل و ارتباطات و کالبدی با استفاده از مدل تاپسیس مورد بررسی قرار گرفت .
از بین ٣٦ شهر استان آذربایجان غربی در شاخص های جمعیتی ، اجتماعی ، اقتصادی، بهداشتی – درمانی ، فرهنگی ، زیربنایی و حمل و نقل و ارتباطات به ترتیب شهرهای ربط ، سردشت ، ارومیه ، شوط، ارومیه ، ارومیه و ارومیه برخوردارترین و شهرهای باروق، گردکشانه ، تازه شهر، گردکشانه ، سیلوانه ، آواجیق و ربط به ترتیب محرومترین شهرها می باشند.