کارایی روش تحلیل سلسله مراتبی در مطالعات سیل خیزی مقاله

سیلاب یکی از مخاطراتی است که امروزه بشر با آن مواجه است و هر ساله خسارات مالی و جانی فراوانی را به دنبال دارد. در این پژوهش سعی شده تا نواحی با بیشترین ظرفیت تولید رواناب و سیل در حوضه فرحزاد با استفاده از مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی تعیین شود. در این زمینه لایه های اطلاعاتی مربوط به شاخص NDVI، تراکم زهکشی، فاصله از آبراهه، بارش، انحنا پروفیل و پلانیمتریک، شیب، لندفرم ها، کاربری اراضی و لیتولوژی مورد استفاده قرار گرفته است. در نقشه نهایی پهنه بندی خطر سیل خیزی نواحی با خطر بسیار بالا در بخش های شمالی و بالادست حوضه واقع گردیده اند. اغلب نواحی با خطر سیل خیزی بسیار بالا در شیب های بین60-80 درصد با بارش 400-1000 میلیمتر و واحد های کوهستانی با شیب زیاد واقع گردیده است.بسیاری از این پهنه ها در فاصله 300 متری از آبراهه فرحزاد واقع گردیده اند. پهنه های با خطر سیل خیزی بالا در اطراف پهنه های با خطر سیل خیزی بسیار بالا هستند. این نواحی شیب های بین 40-60 درصد را شامل می شود. شاخص NDVI در هر دو پهنه نشان دهنده فقر پوشش گیاهی است.

در این پژوهش سعی شده تا نواحی با بیشترین ظرفیت تولید رواناب و سیل در حوضه فرحزاد با استفاده از مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی تعیین شود. در زمینه سیلاب نیز جهت مدیریت این پدیده، تعیین مکان هایی که دارای بالاترین میزان تولید رواناب و سیل خیزی هستند از ضرورتهای اولیه است ، زیرا برنامه ریزی در بالادست این مناطق موجب مدیریت این پدیده به صورت خودکار در مراکز انسانی پایین دست می شود. (مؤسسه تحقیقات آب و خاک،١٣٧٠) داده ها و روش با توجه به موضوع و هدف تحقیق که تعیین مناطق سیل خیز در حوضه فرحزاد است و همچنین بر اساس تجارب و مطالعات قبلی (صراطی ، ١٣٨٥و ساعد، ١٣٨٧) دادهها و لایه های اطلاعاتی شامل : شاخص NDVI، تراکم زهکشی ، فاصله از آبراهه ، بارش، انحنا پروفیل و پلانیمتریک، شیب ، لندفرم ها، کاربری اراضی و لیتولوژی به عنوان پارامترهای مؤثر بر سیل خیزی تعیین شدند. (رجوع شود به تصویر صفحه) یافته ها جهت تعیین مناطق با خطر سیل خیزی بالا در حوضه فرحزاد از مدل AHP استفاده گردیده و برای استفاده از این مدل ابتدا لایه های اطلاعاتی تهیه شده براساس نوع رابطه شان با این پدیده طبقه بندی و امتیازدهی شده و در نهایت ، وارد مدل شده اند. جدول ٩: وزن نهایی مربوط به هر یک از معیارها (رجوع شود به تصویر صفحه) در نهایت پس از مقایسه ذوجی معیارها و تعیین وزن مربوط به هر یک از آنها براساس جداول فوق نقشه پهنه بندی خطر سیل خیزی در حوضه تهیه شده است .