چکیده:
باران های سنگین و سیل آسای غیرطبیعی در اغلب موارد منجر به رخداد سیلاب های سنگین و غیرقابل پیش بینی شده و همه ساله خسارات سنگینی در بخش های تاسیسات زیربنایی، عمرانی و کشاورزی کشورمان به بار می آورند. در این پژوهش برای شناخت بهتر رفتار زمانی- مکانی بارش سنگین 76 میلیمتری رخ داده در23 فروردین 1394 برابر با 12 آوریل2015 میلادی شهرستان قزوین به تحلیل همدیدی و ترمودینامیکی این سامانه بارشی پرداخته شد. بدین منظور، ابتدا از طریق داده های ایستگاه های زمینی بارش مذکور شناسایی و سپس با استفاده از داده های جو بالا و ترسیم نقشه های مربوطه بارش سنگین قزوین مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان می دهد وجود کم فشار با محور شمالی- جنوبی بر روی نیمه غربی ایران از جنوب عربستان تا شمال ایران و قرارگیری پرفشار سرد بر روی دریای خزر، کشیده شدن فرود بسیارعمیق با محور شمال شرق- جنوب غرب بر روی ترکیه، عراق، عربستان و دریای سرخ و قرارگرفتن منطقه مورد مطالعه در زیر منطقه واگرایی بالایی، قرارگیری هسته منفی پیچانه در تمامی سطوح جوی بر روی قزوین، بالاسو بودن هوا در تمامی سطوح که موجب صعود هوا و ناپایداری شده و مقادیر تاوایی مثبت که گویای جریان واگرایی و صعودی هوا برای تمامی سطوح جو است. بعلاوه استقرار رودباد جبهه قطبی و ادغام آن با رودبادهای مستقر در آسیای مرکزی و سیبری موجب تشدید ناپایداری ها و ایجاد شرایط باروکلینیک برای شهرستان قزوین شده است. بررسی نقشه های وزش رطوبتی نشان داد که منابع عمده رطوبتی بارش سنگین قزوین در سطوح500 و 700 هکتوپاسکال دریای سرخ و خلیج فارس است، اما در ترازهای 850 و 1000 هکتوپاسکال دریای عرب، عمان، خلیج فارس و خزر نقش اصلی تامین رطوبت بارش سنگین را ایفا می کنند.
خلاصه ماشینی:
نتایج نشان می دهد وجود کم فشار با محور شمالی - جنوبی بر روی نیمه غربی ایران از جنوب عربستان تا شمال ایران و قرارگیری پرفشار سرد بر روی دریای خزر، کشیده شدن فرود بسیارعمیق با محور شمالشرق - جنوبغرب بر روی ترکیه ، عراق، عربستان و دریای سرخ و قرارگرفتن منطقه مورد مطالعه در زیر منطقه واگرایی بالایی ، قرارگیری هسته منفی پیچانه در تمامی سطوح جوی بر روی قزوین ، بالاسو بودن هوا در تمامی سطوح که موجب صعود هوا و ناپایداری شده و مقادیر تاوایی مثبت که گویای جریان واگرایی و صعودی هوا برای تمامی سطوح جو است .
نقشة ارتفاع تراز ٥٠٠ هکتوپاسکال نشان داد (شکل ٤) که استقرار یک کم فشار بریده بر روی مدیترانه ، عراق، عربستان و نیمه غربی و شمالی ایران با هسته مرکزی ٥٥٤٠ ژئوپتانسیل متر موجب ایجاد ناوه عمیقی با امتداد جنوب غربی ـ شمالشرقی شده، به نحوی که عربستان، دریای سرخ و خلیج فارس و شرق مدیترانه در راستای محور ناوه و جلوی ناوه که محل بیشینه وزش رطوبتی و امگای منفی بوده، واقع شدهاند که این امر موجب تقویت صعود و ایجاد جو کژفشار در قزوین شده است .
(2006), Synoptic Evaluation of Autumn heavy rainfall and causing flooding On the southern shores of the Caspian Sea. Conference on Natural Resources and Sustainable Development in the South Caspian Sea. collection of Articles.
(2011), Synoptic Analysis of Heavy Rainfall, case study: November (1994), Journal of Geographical Research.
(2009), synoptic analysis of flood events in the watershed masooleh , Journal of Geography , No. 68, Summer 2007 , pp.