چکیده:
بازخوانی اشعار ارزشمند رودکی، گامی موثر در آشنایی با لایه های ناپیدای اندیشه این شاعر بزرگ پارسی گوی و همعصران وی خواهد بود. تلاش در بازشناختن کهن باورهای دینی دیوان او که بطرزی استادانه و با بیانی درنهایت شیوایی در قالب ابیاتی دلنشین آمده اند ما را یاری خواهد کرد تا آگاهی بیشتری از میزان باورمندی جامعه زمان شاعر به دست آوریم. مراد از کهن باورها، اعتقاداتی است که در زمان وی بدون تغییر یا تحت تاثیر دین اسلام با اندکی تفاوت، ماندگار شده اند. این باورها را میتوان دردودسته ماورایی و غیرماورایی جای داد بخش نخست شامل یادکرد قدسیان وپیام آوران الهی، کتب آسمانی و ادیان الهی خواهد بود ودر بخش دیگر زمانها ومکانهای قدسی و رفتارهای دینی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در این نوشتار به نقاط اشتراک برخی از باورهای مورد نظر درمیان سایر اقوام وملل نیز توجه شده است.
خلاصه ماشینی:
بطوری که در خواندن نخست ، نگاه دین بـاور شاعر را نمی توان یافت اما حضور نشانه های مذهبی در برخی از ابیات راهنمای خواننـده در رسیدن به این نتیجه خواهد بود که رودکی در معدود ابیاتی که از وی بـه یادگـار مانـده است شاعری است معتقد که با زبان شعر، عقاید دینی خود را جاودانه میسازد.
در این نوشتار ، هدف ، بررسی دین باوری یا دین گریزی رودکی نبوده ، بلکه تنها میزان بـه کارگیری عناصر مذهبی ودر نهایت بدست دادن یک تقسیم بندی منظم از واژه های مقدس وباورهای مذهبی در دیوان وی مورد نظر بوده است که در این راه علاوه بر ارائه ابیاتی که در دیوان دارای چنین نشانه هایی بوده ، با هدف ایجـاد شـناخت دینـی بیـشتر، بـه بررسـی شباهتهای عقیدتی اقوام وملل دور ونزدیک نیز پرداخته ایم .
5 مرده نشود زنده زنده بـه سـتودان شـد آیین جهان چونین تا گـردون گـردان شـد در اساطیر آشوری نیز ترس از مرگ موجب شده بود انسان بدوی بـر ایـن بـاور باشـد کـه مرگ مثل بیماری در نتیجه عملی جادویی رخ مـی دهـد بنـابراین مردگـان دربـستر انتقـام کشندگان فرضی قرار می گرفتنـد ودر پـی احـساس مـسئولیت جمعـی ، علیـه بازمانـدگان (4/11) - 1 (18/12) - 2 (58/21 - 3 ٤- صاحب برهان قاطع ستودان را به معنی گورستان ، عمارتی که بر سر قبر آتش پرستان میسازندونیز در مفهوم دخمه یا جایی که مردگان را در آن مینهند آورده است .
اگرچه شمار معدودی از اشعار رودکی در دست است اما همین ابیات اندک نیز بـه خـوبی خواننده را با فضای دینی حاکم بر جامعه زمان حیات وی ، وجود فرقه های مختلف اسلامی و آزادی پیروان سایر ادیان آشنا میسازد فهرست منابع : ١- قرآن کریم ٢-کتاب مقدس : انجمن پخش کتب مقدسه در میان ملل ، (بی .