ویژگی های بصری در سفالینه های مینایی با تاکید بر نقش مایه ها و ترکیب بندی (575-616 ه.ق) مقاله

از جمله سفال‌های با ارزش به‌یادگار‌مانده از میانه‌‌ تمدن اسلامی، ظروف معروف به مینایی می‌‌باشند که در سال‌های 575 تا 616 هجری قمری در میانه‌ تمدن اسلامی در اواخر سلجوقی و دوره‌ خوارزمشاهی در ایران تولید می‌‌شدند. نمونه‌‌های این‌‌گونه سفال‌‌ها در یافته‌‌های ری، کاشان، ساوه و در تعداد محدودی در شهرهای نیشابور و تبریز یافت شده است که نقوش و جای‌گیری آن در بستر این سفالینه‌ها، از نظر روابط بصری و خلاقیت بالای تصویری حائز اهمیت است. حال این سوال مطرح است که سفال مینایی که سبکی متفاوت از سفالینه‌های قبل و بعد از خود دارد، چه ویژگی‌های بصری را از نظر نقش و ترکیب‌بندی دارا است؟ در نوشتار حاضر سعی بر آن است که این ظروف از منظر نقوش و ترکیب‌‌بندی موردواکاوی بصری قرار گیرد که منجر به معرفی، شناخت، دست‌یابی و کشف الگوهای رایج تناسباتی و ترکیبی و تبیین انواع طبقه‌بندی در ظروف مینایی خواهد شد. این پژوهش بر پایه‌ مطالعات کتابخانه‌ای، اسنادی و سایت‌های معتبر علمی شکل‌ گرفته و به‌شیوه توصیفی_تحلیلی انجام‌ شده است که نتایج حاصل از تحقیق، نشانگر آن است که نقوش سفالینه‌های مینایی در قالب پنج گروه نقوش انسانی، حیوانی، گیاهی، هندسی و نقوش نوشتاری تزیین شده‌اند و در شش نوع ترکیب‌‌بندی شاخص در بستر سفالینه‌های مینایی سامان‌ یافته‌اند. روح اصلی این تزیینات اسلامی بیشتر در طرح‌های هندسی، گیاهی و کتیبه‌‌نگاری بازتاب یافته است و طرح‌های انسانی و حیوانی متاثر و برگرفته از داستان‌‌های ادبی و تاریخی هم‌چون شاهنامه‌ فردوسی است.