سبک زندگی و سیره؛ تمایزات و اشتراک‌ها مقاله

مفهوم سبک زندگی ازجمله مفاهیم جدیدی است که در حوزه جامعه‌شناسی، روان‌شناسی و مطالعات فرهنگی به‌کار رفته است. دامنه به‌کارگیری این مفهوم تا بدان حدّ رواج یافته که امروزه جانشین بسیاری از مفاهیم و واژگان سنتی شده است. اصطلاح سبک زندگی، پیوند نزدیکی با مجموعه‌ای از مفاهیم دارد؛ نظیر فرهنگ، جامعه، ذهن، رفتار، معنا، شخصیت، محیط، وراثت، نیاز، سلیقه، مد، منزلت و سنت. مفهوم سبک زندگی از یک‌سو جزئی‌ترین رویدادهای مربوط به حیات بشر را شامل می‌شود و از سوی دیگر تا اعماق وجود آدمی را در برمی‌گیرد، لذا هم شامل است و هم عمیق.<br /> سبک زندگی اسلامی را می‌توان به‌مثابه دانشی مستقل در نظر گرفت که با سیره نسبت‌ها و پیوندهایی دارد. این نسبت‌ها را می‌توان به‌صورت تمایزها و اشتراک‌ها در نظر گرفت. مقاله حاضر با استفاده از روش تحقیق کتابخانه‌ای ـ اسنادی، درصدد است تمایزات این دو را استنباط کرده و ارائه دهد.

(شایان‌مهر 1394، 45-41) می‌توان با نظر به منابع و متون اسلامی، تعریفی را برای سبک زندگی اسلامی ارائه کرد: «سبک زندگی مجموعه‌ای از الگوهای رفتاری نسبتا پایدار جهت نیل به هدف است که از بینش‌های دینی و ارزش‌های الهی متأثر بوده، به‌صورت عینی و در متن زندگی تجلی می‌یابد. همچنین ابوالفرج اصفهانی در الأغانی آورده است که واژه سیره به‌معنای تاریخ زندگی پیامبر6 در زمان محمد بن شهاب زهری (124-58 ه‍. سیره ازنظر لغت به‌معنای نوع یا سبک رفتار به‌کار رفته است؛ اما در اصطلاح، آن‌گونه که در آثار سیره‌نگاران آمده است، هرگز منحصر به سبک رفتاری پیامبر6 نبوده، تمام حوادث و وقایع زندگی پیامبر6، عصر جاهلیت، ظهور اسلام و حتی بعد از ارتحال رسول خدا6 را در برمی‌گیرد و سبک‌شناسی بخشی بسیار کوچک از کتب سیره‌نویسان را شامل می‌شود. مهم‌ترین منابع سیره را به‌صورت ذیل می‌توان دسته‌بندی کرد: الف) دسته نخست: کتب مغازی مغازی دو معنا دارد؛ عام (جنگ‌ها) و خاص (جنگ‌های رسول خدا6). این در حالی است که رفتار تمام پیامبران الهی7 و امامان معصوم7 می‌تواند الگویی برای سبک زندگی انسان‌هایی باشد که می‌خواهند در این جهان، سالم و در مسیر رستگاری زندگی کنند؛ همین دلیل، سید جعفر مرتضی عاملی را بر آن داشت تا اثری بدیع با عنوان «الصحیح من سیره الامام علی7» عرضه کند. الگوهای رفتاری از دو منبع حدیث و سیره معصوم7 قابل‌استخراج است؛ اما مبنای الگوهای رفتاری در سبک زندگی در سیره‌نوشته‌ها، رفتار پیامبر اسلام6 است نه اقوال و احادیث آن حضرت6.