چکیده:
این نوشتار به بررسی ماهیت حقوقی اذن و خصوصیات آن مانند استقلال، یکطرفهبودن و قابلیت رجوع و همچنین به تعیینِ مدلول اعتباری در عقود اذنی میپردازد. به منظور نیل بدین مقصود، ماهیتِ انشاء و عناصر آن اعم از قصد و رضا و همچنین نقشِ وسایل اعلام اراده در تحققِ اعمال حقوقی مورد بررسی قرار گرفته است. سؤالی که در این تحقیق با آن روبرو هستیم این است گه آیا اذن عمل حقوقی است یا واقعه حقوقی؟ آنچه از این تحقیق استفاده میشود این است که اذن صرفاً یک واقعه ارادیِ اعلامی از نوع ابرازِ رضایِ باطنی است گه قدرت خلاقه ماهیتی اعتباری ندارد و این قانونگذار است که حکم جواز یا اباحه تصرف را بر چنین واقعهای مترتب میکند. زیرا آثار حقوقی صرفاً از اعمال حقوقی ناشی نمیشود بلکه منبع برخی از آثار مزبور وقایع حقوقی میباشند. از طرف دیگر این قصد انشاء است که میتواند ماهیتی اعتباری را خلق نماید. در عقود موسوم به عقود اذنی، قصد انشاء به ماهیتی اعتباری چون تسلطِ اعتباریِ غیر، تعلق میپذیرد و وجود اعتباری آن را تحقق میبخشد.
خلاصه ماشینی:
برخی از نویسندگان حقوقی رضای مزبور را حتی بعد از تعلق قصد انشاء، مستمر میدانند و بر این باورند که در عقود اذنی، رضای مالک یا اذن وی به تصرف ، به حیات حقوقی خود ادامه می دهد و در این باره مینویسند «قصد انشاء، غروب رضای مستمر قبل از عقد است در بسیاری از عقود مانند عقود تملیکی معمولی چون بیع که چون عقد بیع تمام می شود استمرار رضای قبل از عقد متوقف میشود اما عقود دیگری هم وجود دارد که پس از تحقق قصد انشاء، رضا به استمرار خود ادامه میدهد مانند وکالت ، عاریه ، مضاربه ، شرکت مدنی که از عقود است و سکنی و رقبی و عمری و رقبی و وقف (اگر تسبیل به معنای اباحه منافع مال موقوفه باشد که عقیده جماعتی است ) در این عقود، تملیک نیست و رضا پس از عقد ادامه دارد تا به قاطعی از قواطع استمرار برخورد؛ مانند رضای موصی که از حین ایجاب ، ادامه دارد تا برسد به موت او که قاطع استمرار رضای اوست » (جعفری لنگرودی، ١٣٩٠، ٦) در همین راستا برخی دیگر نیز پس از تعدی و تفریط شخص امین بر این باورند چنانچه وی ضوابط عرفی و قراردادی را رعایت کند و از تعدی و تفریط دست بر دارد از آثار اذن بهره مند میشود.