چکیده:
لوی استروس نظریهپرداز معروف ساختارگرا برای کشف دلالت پنهان اسطورهها، آنها را به کوچکترین واحد تشکیلدهنده، یعنی اسطورهواج تقسیم کردهاست و کوشیده با تعیین جایگاه اسطورهواجها در روایات مختلف و نیز تقابلهای دوگانۀ میان آنها، معانی نهفته در اساطیر را تبیین کند. در پژوهش حاضر، با بهرهگیری از رویکرد ساختاری استروس، شخصیت دوگانۀ جمشید بررسی شدهاست. ابعاد متفاوت شخصیت او حاصل سه تقابل دوگانۀ خیر و شر، مرگ و جاودانگی، اهمیّت پیوند خانوادگی و ناچیز شمردن آن است. همچنین، ژرفساخت اسطورۀ جمشید بر مبنای الگوی تولد دوقلوها شکل گرفته که در این الگو، فرزند اوّل واجد چهرهای نیک است و فرزند دوم به سبب به خطر انداختن جان مادر، سیمایی منفی دارد. تا زمانی که همزاد جمشید در اساطیر حضور دارد، نقش نیروی خیر را بر عهده دارد، اما سپس که نقش همزاد او کم و محو میشود، خود جامع هر دو شخصیت مثبت و منفی دوقلوها میشود.
خلاصه ماشینی:
تحليل شخصيت دوگانۀ جمشيد در روايات اساطيري از منظر نقد ساختارگرا 1 رحمان ذبيحي دانشيار زبان و ادبيات فارسي دانشگاه ايلام پروين پيکاني دانشجوي دکتري زبان و ادبيات فارسي دانشگاه ايلام (تاريخ دريافت مقاله : ١٣٩٦/١/٢٨؛ تاريخ پذيرش مقاله : ١٣٩٦/٣/٣٠) چکيده لوي استروس نظريه پرداز معروف ساختارگرا براي کشف دلالت پنهان اسطوره ها، آن ها را به کوچک ترين واحد تشکيل دهنده ، يعني اسطوره واج تقسيم کرده است و کوشيده با تعيين جايگاه اسطوره واج ها در روايات مختلف و نيز تقابل هاي دوگانۀ ميان آن ها، معاني نهفته در اساطير را تبيين کنـد.
همچنين ، ژرف ساخت اسطوره جمشيد بر مبناي الگوي تولد دوقلوها شکل گرفته که در اين الگو، فرزند اول واجد چهره اي نيک است و فرزند دوم به سبب به خطر انداختن جان مـادر، سـيمايي منفي دارد.
در کنـار توجـه بـه روايت هاي گوناگون ، جنبۀ زباني اسطوره نيز اهميت دارد و به کارگيري مواد مورد اسـتفاده زبان شناسان در تحليل اساطير ضروري است : «لوي استروس چنين استدلال ميکنـد کـه زبـان شناسـي بـه مـردم شـناس ميآموزد که بايد پديده ها را همچون نمودي از يک نظام زيرساختي از روابـط در نظر گرفت .
با توجه به اينکه تقابل هاي دوگانه در کشف ساختار نهـايي هـر اسطوره نقش اساسي دارد، استروس خود را وامدار ياکوبسن ميدانـد و معتـرف اسـت کـه روشي که او براي يافتن مفاهيم متقابل از مفهوم ساختار و تفکر منطقي به کار ميگيرد، بر مبناي روش ترسيم شده از سوي ياکوبسن است (٢٣٣ :١٩٦٣ ,Strauss).