نقش مشارکت عمومی در گمانه زنی استعدادهای بومی مقاله

در طرح مکان یابی برای تجدید اسکان رانده شدگان به دلیل ایجاد سد کارون3، نوعی برنامه ریزی مشارکتی به کار گرفته شد، و مرحله نخست از فرآیند کلی طرح نیز انجام پذیرفت، اما ادامه نیافت. این مقاله ضمن مستندسازی تجربه مشارکت، با دو پرسش دیگر نیز رو به روست، یکی جایگاه مشارکت در فرآیند برنامه ریزی برای تجدید اسکان، و دیگر نقش احتمالی آن در ادامه نیافتن طرح. در پاسخ به پرسش های مقاله: اولا، در طرح تجدید اسکان، دیدگاه نوین – و بی‌سابقه در ایران –"فقیر شدگی" مطرح گردید، که به شکل بومی شده آن با عنوان"تجدید اسکان و اشتغال" به کار گرفته شد. در ابتدا لازم بود که امکان کارایی این دیدگاه در محل گمانه زنی شود. فهم نویی- شاید برای اولین بار- از مشارکت به دست آمد، بدین گونه که، کار مشارکتی انجام شده، یک گام ویژه در فرآیند برنامه ریزی، برای گمانه زنی آن است که: آیا دیدگاه انتخاب شده برای برنامه ریزی (در این طرح: دیدگاه "فقیر شدگی")، در منطقه هدف، یک گزینه درست و تحقق‌پذیر می باشد، یا خیر. ثانیا، مشارکت عمومی، دخالت مستقیم شهروندان در فرآیند تدوین برنامه های توسعه - در سطح تاثیرگذار بر زندگی آنان است. کارایی مشارکت به دو جنبه، روش ها و فنون به کار گرفته شده برای هدف معین، و شرایط سیاسی نقش داشتن مردم در نظام برنامه ریزی و تصمیم سازی بستگی دارد. ضرورت مشارکت در طرح تجدید اسکان، همانا درک پیچیدگی‌ها در تدوین راهبردهای همزیستی تیره ها با یکدیگر در یک قلمروی جدید بود. مشارکت با هدف آگاهی دادن به، و گرفتن از مردم، در زمینه های تعیین شیوه های اسکان مورد قبول مردم، یافتن مکان برای تجدید اسکان، شرایط مطلوب همجواری، و یافتن زمینه های اشتغال راند هشدگان در محل، انجام پذیرفت. مشارکت جویان از دو گروه تشکیل شده بودند: در گروه بهره وران، ارتباط ها با روش های نشس تهای عمومی، جلسات رسمی، ذهن کاوی، گفتگو، مصاحبه با مسئولین، مطلعین و دست اندرکاران صورت گرفت؛ در گروه رانده شدگان، برنامه مشارکت مردمی در سه مرحله، و هر مرحله با هدف های مشخص، روش ها و فنون پاسخگو، به صورت پرسشنامه اول و دوم، و اظهارنامه، انجام گرفت و جمع بندی نهایی آن زمینه ساز تشکیل دو پیش‑ برنامه برای تجدید اسکان و تجدید اشتغال گردید، که – اگر طرح ادامه می یافت- این پیش برنام هها، شرح خدمات درو نزا برای مرحله اجرایی می شدند. جمعبندی مشارکت در مورد تجدید اسکان، نخست، به دست هبندی گروه های هم زیست و شیوه و مکان پیشنهادی جابه جایی هر گروه، دوم، به برنامه فضایی تجدید اسکان، و سوم، به شیو ههای تجدید اسکان و برنامه فضایی پیشنهادی برای هر شیوه، و در مورد تجدید اشتغال، به شناسایی زمین ههای بومی جدید و سنتی اشتغال زایی رانده شدگان انجامید. ثالثا، مشارکت مردم هنگامی به طور کامل بر قرار م یگردد و به اجرا در می آید که اراده ای از"بالا" برای انجام امور از"پایین " وجود داشته باشد و نهادینه شود. در نبود چنین نهاد قانونی، نمی توان انتظار کارایی حداکثری از مشارکتی را داشت که تنها به ابتکار اتفاقی برنامه‌ریزان در مدار فرآیند تولید برنامه قرار می گیرد، و یارای رویارویی با موانع سیاسی- اجتماعی شناخته شده مشارکت را ندارد.

In the settlement plan، which was designed for the people who were displaced as the result of the Karoon3 Dam Project، participatory planning was used. The first phase of the overall plan was implemented. However، it did not last long. This paper aimed to; in the first place، document the experience of the applied participation، and in the second place، to answer the two following questions: what role does participation play in the phenomena of relocation? And، what possible role could participation have played in the discontinuation of the relocation plan? To this end، the article: First، considered the impoverishment، a new and and unprecedented approach in Iran –، due to relocation. It was made indigenous and was given the title of “the relocation and reemployment”. At first، it was necessary to make assumptions on the feasibility of this approach on the location. New understanding - perhaps for the first time - of participation was reached. Thus، the participatory work was done as a particular step in the planning process. This was done for the purpose of speculating the fact that whether the selected approach for planning، in the target area is a feasible and proper one or not. Second، public participation، direct involvement of the citizens in the preparing process of the development programs، has an impact on their lives. The effectiveness of participation depends on two aspects. The first aspect is the methods and the techniques used for the specified purpose. The second aspect is the political conditions of the people`s involvement in the planning and decision-making system. Required participation in relocation schemes meant understanding the complexities in formulation of coexistence strategies of the tribal families in a new location. In other words، figuring out how to situate all the displaced families who came from different backgrounds properly in the new settlement location so that the existing sense of community would survive in them. Furthermore، finding a job، which was the same or at least compatible with their occupation in the old location، was another dilemma. Therefore، participation was carried out aiming to inform the public and get information from them in the fields of ascertaining settling styles in the manner acceptable to the people، finding places for resettlement، recognition of the desired conditions for living harmoniously side by side، and finding employment in the local area for the displaced. The participants consisted of two groups: a group of stakeholders on which the methods of public and formal meetings، brainstorming، talks، and interviews with officials were implementing. The next group was the group of displaced persons. On this group، public participation was implemented in three stages. Each stage had specific aims، responsive methods and techniques. These were carried out using two questionnaires and a declaration. The final summary of the process paved the way for the relocation and reemployment pre programs، that - if continued، these pre programs would have become the procedure for the executive phase. Conclusions on participation for relocation resulted in، first، the classification of the coexisting groups and how and where to place each group. The second result was the spatial planning of the relocation، and third was the resettlement methods and the proposed spatial planning for each method. In the case of the re-employment، to identify the new and the traditional local employment possibilities for the displaced، it led to their reemployment. In other words، those who had become unemployed due to the relocation، all became employed in the new settlement. The third point is that public participation would fully take place and be implemented، if an institutionalized mandate comes from the top brass and is executed by the people in the lower echelon. In the absence of such a legal institution، maximum performance of a participatory movement، which would hold in the process of the plan preparation، will not be possible، because it only will be planner’s initiative، and thus، will not be able to withstand the challenges of the known socio-political barriers face by such movements.

بنابراین ، مرحله دوم در چند گام زیر انجام گرفت : گام ١: تدوین اصول مشارکت در مرحله دوم : ١- هدف مرحله دوم مشارکت ، چهار هدف کلی را در بر داشت : اول ، آگاهی یابی بیشتر مردم ، همراه با رفع ابهامات آنان ، از برنامه مشارکت ؛ دوم ، دریافت دقیق تر، از چگونگی تمایل و تنوع تصمیم در بین اهالی هر آبادی نسبت به شیوه اسکان ، و همجواری با طوایف دیگر؛ وجود مکان ، یا زمین موجود و مناسب برای سکونت یا زراعت ، در خارج از حریم دریاچه پشت سد؛ سوم ، آگاهی گرفتن از مردم درباره الف - انتظار آنان از طرح ، ب - تأثیر پذیری آنان نسبت به عوامل تأثیرگذار بر تصمیم : از جمله نظارت حقوقی بر نقل و انتقال زمین ، و ارائه تسهیلات دولتی ، و ج - راه حل پیشنهادی آنان برای کل جریان تغییر مکان ؛ چهارم ، معرفی یک نماینده از هر آبادی ، به انتخاب اهالی ، که رابط طرح با مردم باشد. بایستی زمین های ممکن را، که به هر حال دارای مالکیت خصوصی - طایفگی می باشد، اولا، یا با تملک کردن ، و یا با نظارت بر نقل و انتقال رسمی و مبتنی بر سند بین مالکین و سایرین ، و ثانیا، با تهیه طرح مناسب با شرایط گذار فرهنگی از اسکان عشایری به یکجانشینی و ارائه خدمات قابل رقابت با آن چه که در حال حاضر مهاجرین در شهرها و در حاشیه نشینی گیرشان می آید، و ثالثا، با ایجاد زمینه اشتغال در دسترسی آسان تر از شهر، و بالاخره ، با به رسمیت شناختن آبادی جدید از لحاظ سیاسی ، از اختیار فردی یا طایفگی مالکین پیشین خارج نمود و هر گونه اختلاف در مورد زمین را تنها از طریق محاکم رسمی و مراجع قانونی حل و فصل نمایند؛ در این صورت ، می توان امیدوار بود که همگی با رضایت به همزیستی و همجواری با یکدیگر در خواهند آمد.