چکیده:
در قرن نوزدهم میلادی با ایجاد تحول و دگرگونی در تجارت خارجی، فرش به یکی از کالاهای عمده در صادرات ایران تبدیل شد. ایجاد سرمایهگذاری و اتکا به نیروی انسانی مستعد، در دسترس بودن مواد خام اولیه، بافت جمعیتی و جغرافیای اقتصادی ایران شرایط لازم برای تولید و صادرات فرش را در این دوره مهیا کرد. از سویی گسترش مراودات تجاری، توسعه بازارهای بینالمللی و عرضه تقاضا برای این کالا سبب شد، صنعت فرش مورد توجه اساسی قرار گیرد. مساله اصلی در این پژوهش بررسی تجارت فرش ایران در نیمه دوم قرن نوزدهم میلادی (برابر با سیزدهم هجری) است.این پژوهش با روش توصیفی وتحلیلی و تبیین دادههای آماری نشان داده است که رشد تولید و تجارت فرش تاثیرآشکاریبراقتصاد داخلی، تجارت خارجی و صادرات ایران داشته و در بهبود وضعیت اشتغال و جذب درآمد ارزی نیز نقش اساسی ایفا کرده است.
Following a shift in international trade during the 19th century, carpet became a
significant item among Iran’s exports. Interest in new investments, existence of proficient
manpower, availability of raw material, the economic geography and the population
fabric of Iran paved the way for the production and exportation of Persian carpets and
rugs during the period. Moreover, the expansion of trade relations, the development
of international markets, and the increased demand for carpets shifted the focus of
attention towards the Iranian carpet industry. The present study deals with Iran’s carpet
trade in the second half of the 19th century. In a descriptive-analytical manner, and by
means of statistical data, the present study shows that the growth of carpet production
and trade in Iran has had significant effects on its domestic economy, foreign trade, and
exportation, in a way that employment rate has improved, and the national income has
increased in this country.
خلاصه ماشینی:
و به ویژه از نیمه دوم این قرن تا شروع جنگ جهانی اول ، صنعت فرش و فرش بافی رشد قابل توجهی داشت و در اقتصاد ایران نقش اصلی را ایفا کرد، به طوری که حجم زیادی از صادرات را در سال های منتهی به جنگ جهانی اول به خود اختصاص داد.
٩٧ (رجوع شود به تصویر صفحه) تجزیه داده های جدول شماره ٥ نشان میدهد که حجم و ارزش صادرات فرش از این مسیر در دوره ای ٤٠ ساله از ٣٤٢٠٩ تومان به ١٨٠٢٥٩ تومان یعنی حدود ٥ برابر افزایش یافته است .
از سویی با ورود کشتیهای بخار به خلیج فارس و انتقال محموله ها به اروپا و نقاط دیگر سریع تر و مسافت ها کوتاه تر شده بود و با گسترش راههای آبی و تلاش برای ایجاد امنیت در خلیج فارس حجم تجارت ایران از مســیر خلیج فارس افزایش یافت ، که بخش زیادی از این تجارت مربوط به صادرات فرش میشــد.
سیف ، در آماری از کرمان ، ٢٢٠٠ دار قالیبافی و ٢٢٠ دار بافندگی دیگر و برای روستاهای اطراف در حدود ٣٢٥ دار بافندگی شــال ، در مجموع کل دارهای بافندگی ٢٧٤٥، ذکر کرده اســت ، به ارزش تقریبی ٥٠ هزار پوند و یکی از دلایل اصلی این رونق را اقدام محمدحســن خان سردار، فرماندار یزد و کرمان دانسته است که بازرگانان و مالکان را از واردات شــال کشــمیری منع و باعث رونــق کارگاه های محلی و احیاء الگوهای جدید برای تولید شــد.