چکیده:
معنای فضیلت در فلسفه اخلاق ارسطو از منظر چیستی و ماهیت به صورت صریح مورد بحث قرار گرفته است ولی چگونگی رشد و تحول فضیلت و مراحل آن به صورت واضح تشریح نشده است. ازاینرو این مقاله در پی آن است تا مراحل ارسطویی رشد و تحول فضایل اخلاقی و ویژگی های هر مرحله را با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی قیاسی استخراج نماید. برای انجام این مهم در گام اول با بررسی ادبیات پژوهشی در این حوزه چارچوب اولیه یا همان مراتب و مراحل تحول فضیلت مشخص شد و درگام بعد با تحلیل متن کتاب اخلاق نیکوماخوس ویژگیهای هر مرحله استخراج گردید. نتایج نشان می دهند که در کل مراتب و مراحل تحول اخلاقی عبارتاند از مرحله اخلاق تودهوار، مرحله ناپرهیزکاری اخلاقی، مرحله پرهیزکاری اخلاقی و در نهایت مرحله فضیلتمندی. یافتهها نشان میدهد که در مرحله اخلاق تودهوار افراد لزوما شرور محسوب نمیشوند ولی مسائل اخلاقی برای آنها موضوعیت و الویت نداشته و نسبت به مسائل اخلاقی بی تفاوت هستند. در مرحله ناپرهیزکاری اخلاقی افراد دانش اخلاقی کاملی را در اختیار نداشته و این دانش ناقص به عمل اخلاقی ختم نمیشود. در مرحله پرهیزکاری اخلاقی افراد دانش اخلاقی بالایی دارند و این دانش به عمل اخلاقی ختم میشود ولی التذاذ اخلاقی به صورت کامل رخ نمیدهد. در نهایت افراد در مرحله آخر دانش اخلاقی را به عمل اخلاقی ختم کرده و درعینحال از عمل اخلاقی خود التذاذ کافی اکتساب مینمایند.
خلاصه ماشینی:
از این رو این مقاله در پی آن است تا مراحل ارسطویی رشد و تحول فضایل اخلاقی و ویژگی های هر مرحله را با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی قیاسی استخراج نماید.
ارجینل (٢٠١٦) در پژوهشی با عنوان آکراسیا و تضاد در اخلاق نیکوماخوس یکی از طبقات رشد اخلاقی را در دیدگاه خود به صورت تلویحی مورد بررسی قرار میدهد و بیان میکند که این مرحله که تقریبا معادل ناپرهیزگاری در سایر طبقه بندیهاست بر ضعف اراده و فقدان عمل اخلاقی به عنوان یکی از خصوصیت جدی این درجه از رشد فضیلت تأکید میکند.
طبقۀ فضیلت مندی (رجوع شود به تصویر صفحه) _____________________________________ _____________________________________________________ با توجه به تحلیل های انجام شده و مقولات استخراج شده برای هر یک از مراتب تحول فضیلت بر اساس نظریۀ اخلاقی ارسطو مدل مفهومیمراتب و مراحل تحول اخلاق به صورت زیر خواهد بود.
(رجوع شود به تصویر صفحه) مراتب و مراحل تحول فضیلت مرحلۀ نخست : اخلاق توده وار مرحلۀ اخلاق توده وار پایین ترین گام از نردبان رشد فضایل اخلاقی ١٦ است و اشاره به مردمیدارد که بیشتر آنها لزوما افراد بیاخلاقی نیستند، ولی به لحاظ تعالی اخلاقی در پایین ترین سطح قرار دارند.
مرحلۀ دوم : ناپرهیزکاری اخلاقی ارسطو در کتاب اخلاق نیکوماخس جایی که عمده نظریات خود را پیرامون آکراسیا بیان کرده است و در پاسخ به این فرض سقراط که افراد دانسته اشتباه نمیکنند مطالبی را بیان میکند که تا حد زیادی ویژگیهای این مرحله را بیان میکند(آذرگین و توکلی، ص ١٠).
N. , Cultivating Virtue, Perspectives from Philosophy, Teology and Psychology, New York, Oxford University Press, 2015.