علل ناکامی احزاب اسلامی در کردستان عراق مقاله

منشا و تاریخ بیداری یا ظهور جنبشهای اسلامی عراق را میتوان وابسته به جنبشهای اصلاحی و اسلامی کسانی چون سید جمال الدین اسدآبادی، محمد عبده و محمد رشیدالرضا دانست. اندیشه اسلامی این افراد در جهت بیداری کشورهای اسلامی زیر سلطهی استبداد و استعمار بود که این فکر به شکل وسیعی در میان مسلمانان گسترش پیدا کرد. کردستان عراق، واقع در شمال کشور عراق کنونی نیز از این آرا و اندیشه‌ها بی تاثیر نبوده است. با شکلگیری اولین جنبشهای اسلامی به شکل رسمی به نام جنبش اخوان‌المسلمین در مصر به رهبری حسنالبنا، در کردستان عراق نیز به پیروی از این اتفاق و به دنبال این حرکت در شهر حلبچه را « حزب اسلامی کرد » در سال 1943 م. عبدالله بگ بن احمد بگ و محمد سعید، یک حزب اسلامی به نام تشکیل دادند، اما علیرغم پیشینهی قدیمی و تاریخی در بررسی تحولات سیاسی و اجتماعی کردستان عراق، غلبه یافتن مباحث قومی و قومگرایی (گفتمان ناسیونالیستی)، غلبهی جریانهای رقیب حزبی سکولار و حضور نیروهای خارجی (ایالات متحده آمریکا) باعث ناکامی جریانهای اسلامگرا در کردستان عراق شده است. ازاین رو در مقاله حاضر پس از بررسی پیشینه اسلام سیاسی در کردستان عراق، متغیرهای تاثیرگذار فوق‌الذکر در ناکامی جریانهای اسلامی مورد تحلیل و مطالعه تفصیلی قرار میگیرد.

نوع ارتباط حکومت منطقه ای کردستان که در انحصار احزاب سکولار بود؛ با سازمان ها و کشورهای دنیا و حمایت آن کشورها از ایشان ، که موجب برجسته نمودن شخصیت حقوقی بین المللی و مطرح شدن مسئله ی کرد در سطح جهان شد؛ باعث گردید، که احزاب و گروه های اسلامی با توجه به دکترین نظم جهانی آمریکا نتوانند در ساختار حکومتی و تحولات سیاسی و اجتماعی کردستان آینده نقش تاثیرگذاری داشته باشند و به مرورزمان ، رهبران احزاب سکولار در کردستان عراق تمامی تلاش خود را جهت بهره برداری از این دکترین و استفاده ی بهینه از فرصت پیش آمده به منظور تحکیم جایگاه خود در کردستان نمودند و این مسئله بعد از حادثه ١١ سپتامبر در ٢٠٠١ به صورت جدی در دستور کار سیاست خارجی ایالات متحده ی آمریکا قرار گرفت (٤٧ :٢٠٠٢ ,Singer). همچنین اشاره شده با نگاهی به سه دوره انتخابات پارلمانی سال های ١٩٩٢، ٢٠٠٥ و ٢٠٠٩ اقلیم کردستان عراق ملاحظه می شود که « حزب دمکرات کردستان » و« اتحادیه ی میهنی کردستان » با یک لیست مشترک در انتخابات شرکت می کردند تا توازن قدرت را بین خود حفظ کنند و بر این اساس آنها با هر جریان و گروهی دیگری که به دنبال نفوذ در ساختار قدرت بودند مقابله می کردند. بنابراین به طورکلی می توان گفت علی رغم پیشینه ی قدیمی و تاریخی اسلام در تحولات سیاسی و اجتماعی کردستان و مذهبی بودن اکثریت مردم ، غلبه یافتن گفتمان ناسیونالیستی ، غلبه ی جریان های رقیب حزبی سکولار با تکیه بر مباحث ناسیونالیستی و ایجاد توزان قدرت در بین خود و حمایت های خارجی من جمله ایالات متحده آمریکا از جریان های غیر اسلامی باعث ناکامی جریان های اسلام گرا در کردستان عراق شده است .