چکیده:
نسخههای خطی، میراث گرانبهای پیشینیان و سند نوشته گذشته است که فرهنگ دیروز را
به امروز پیوند می زند و تجربههای گرانسنگ گذشته را در زمینههای گوناگون به نسلهای
پسین می سپارد. با اینکه این منابع کمتر در دسترس همگان قرار میگیرد و کمتر از آنها استفاده
میشود، جزو مهمترین منابعی است که میتواند اطلاعات سودمند و قابل توجهی در دسترس
محققان قرار دهد.
در این میان، نسخه تاریخ قوامی، اثر حاجی اسدالله خان درویش بن حاجی ابراهیم قوام
کلانتر شیرازی، از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ چرا که نقاط مبهمی از تاریخ خاندان قوامی:
از خاندانهای متنفذ ایرانی و تاریخ قاجار را، مشخص میسازد. از این رو نگارنده بر آن است
به بررسی موارد زیر بپردازد: ۱. معرفی مولف و آثار وی ۲. ویژگیهای ظاهری نسخه ۳.
ساختار محتوای متن ۶. ویژگیهای محتوای متن ۵. تاریخ قوامی در متن تاریخ قاجار ٩. سبک
نگارش ۷.هدف تالیف.
خلاصه ماشینی:
مؤلف با آن که از بینایی محروم بود، در دانش و حکمت از سرآمدان روزگار خود بود و شاهد این امر همین تاریخ قوامی است؛ چرا که در جایجای کتاب از آیات قرآنی و احادیث نبوی و عبارات حکما و اشعار فارسی و عربی استفاده شدهاست.
بررسی محتوایی نسخه مطالب این تاریخ، حکایت و روایت نیست؛ بلکه نقل عین واقعه و درایت است که جزئیات سیاست فتحعلیشاه را با حاجی ابراهیم قوام کلانتر و خود مولف و دیگر بستگان و نزدیکانش بیان میکند.
پس از این که چند سالی از قتل عام خاندان حاجی ابراهیم خان گذشت و آتش خشم فتحعلیشاه فرونشست و بار دیگر حسینی فسایی، ج1، صص 1-680 قوام شیرازی، همان، ص21 همان، ص22 خورموجی، همان، صص 312-109، لسان الملک سپهر، ج1، صص 13-112 محمود محمود، تاریخ روابط سیاسی ایران و انگلیس، تهران: اقبال، 1378، صص 5-124 این خاندان را مورد لطف و مهربانی قرار داده و به قول مؤلف «هر یک از این سلسله را مرحمتی تازه قرین اعزاز، و به انواع تفقدات بینیاز فرموده...
نویسنده در این قسمت به شرح مختصر وقایع شاهان ایران از کیومرث پیشدادی تا یزدگرد ساسانی میپردازد و حوادث جالب و عامهپسند، سال پادشاهی، لقب و معنی آن، مدت سلطنت، اختراعات و ابداعات زمان شاهی را ذکر میکند.
تاریخ قوامی در متن تاریخ قاجار تاریخ قوامی حکایت و روایت نیست، بلکه نقل عین واقعه و روایت است که جزئیات سیاست فتحعلیشاه را با حاجی ابراهیم قوام کلانتر شیراز و خود مؤلف و دیگر بستگان ونزدیکانش بیان میکند.