روند هم‌ارزی و تفاوت در روابط دو گفتمان انقلاب اسلامی و اخوان‌المسلمین مقاله

انقلاب اسلامی و اخوان‌المسلمین دو گفتمان مهم در عرصه تحولات سیاسی جهان اسلام هستند. بررسی روند روابط این دو گفتمان و تحلیل عوامل موثر در آن، از مسایل ضروری در بررسی تحولات جهان اسلام است. این مقاله از منظری گفتمانی و با استفاده از روش تحلیل گفتمان لاکلا و موف به بررسی روند هم‌ارزی و تفاوت در روابط این دو گفتمان پرداخته است. بر این اساس، هرچند با توجه به نظام معنایی این دو گفتمان هردو در چارچوب گفتمان اسلام سیاسی هویت یافته و اسطوره مشابهی دارند و لذا زمینه فراوانی برای هم­ ارزی و ایجاد هویت مشترک در جهان اسلام داشته‌اند، اما نشانه‌های متفاوتی نیز در این دو گفتمان مفصل‌بندی شده که زمینه‌های ایجاد تفاوت در بین آن­ها را فراهم نموده است. از مهم‌ترین عوامل ایجاد تفاوت بین این دو گفتمان، می‌توان به مداخلات گفتمان­های مسلط جهانی و رقبای منطقه‌ای، اقدامات انقلابی رادیکال در ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تفسیر متفاوت از خیزش­ های منطقة عربی و به ویژه تحولات سوریه اشاره کرد. بر این اساس، روابط انقلاب اسلامی و جنبش اخوان‌المسلمین فاقد یک روند خطی بوده و فراز و فرودهای متعددی را در تشکیل زنجیره هم‌ارزی و یا تفاوت پشت سر گذاشته است.

بر اين اساس ، در اين مقاله دو جنبش اخوان المسلمين و انقلاب اسلامي ايران به مثابه دو گفتمان )و به عبارتي ديگر دو خرده گفتمان ذيل گفتمان اسلام سياسي( مورد بررسي قرار گرفته و پس از بيان کلياتي درباره ظرفيت هاي گفتماني اين دو جنبش ، به 1 discourse 2 articulation 3 nodal point 4 chain of equivalence and difference 5 dislocation 6 availability 7 empty signifers 8 credibility تبيين فراز و فرود روابط اين دو جنبش با توجه به واکنش آن ها درباره ورود نشانه هاي جديد به عرصه رقابت هاي گفتماني و نحوه مواجهه اين دو گفتمان با يکديگر و در برابر مداخلات هژمونيک قدرت هاي مسلط در چند دهه گذشته پرداخته مي شود. با اين توصيف ، مي بايست به اين امر توجه نمود که دو جنبش اخوان المسلمين و انقلاب اسلامي به چه ميزان دچار خاص گرايي شده اند و يا مطالبات اجتماعي اي که اين دو جنبش بر پايه آن ها شکل گرفته اند به چه ميزان داراي توانايي تشکيل يک زنجيره هم ارزي فراگير است ؟ از اين منظر، هردو گفتمان در دوره نخست شکل گيري خود سعي کرده اند به گونه اي عمل کنند که چهره اي خاص گرايانه در جهان اسلام نداشته باشند. نتيجه گيري دو گفتمان اخوان المسلمين و انقلاب اسلامي به عنوان اسلام سياسي، در نظ ام معنايي و اسطوره اي خود داراي تشابهات بسياري هستند که زمينه تشکيل زنجيره هم ارزي و ايجاد يک هويت واحد را بين اين دو گفتمان فراهم نموده است .