چکیده:
ﻫﺪف اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ دو ﺳﺆال اﺳﺎﺳﯽ اﺳﺖ: 1- آﯾﺎ ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی اﺗﺤﺎد ﻣﺼﺮ و ﺳﻮرﯾﻪ (1958-1961)را مـﯽ ﺗــﻮان ﺑــﺮ اﺳــﺎس اﻟﮕﻮﻫــﺎ ی ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧــﮥ ﻧﻈﺮﯾــﮥ ﻫــﻢ ﮔﺮاﯾــﯽ )»ﮐــﺎرﮐﺮدﮔﺮاﯾﯽ«، »ﻧﻮﮐــﺎرﮐﺮدﮔﺮاﯾﯽ«، »ارﺗﺒﺎﻃــﺎت« و »ﻓﺪراﻟﯿﺴــﻢ«( ﺗﺒﯿــﯿﻦ ﮐــﺮد؟؛ 2- ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ اﯾﻦ اﺗﺤﺎد را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻤﻮد؟ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ دو ﺳﺆال ﺑﺎﻻ، ﻓﺮﺿﯿﻪ ﻫﺎی اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از: 1- »ﺑﺮﻗﺮاری ﻧﻈﺎم ﭘـﺎن ﻋﺮﺑﯽ« ﺑﺎ ﻣﺤﻮرﯾﺖ ﻣﺼﺮ، اﻟﮕﻮی ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮی در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ اﻟﮕﻮﻫﺎی ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﮥ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﻫﻢ ﮔﺮاﯾﯽ ﺑﺮای ﺗﺒﯿﯿﻦ ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی اﯾﻦ اﺗﺤﺎد ﻣﺤﺴﻮب ﻣـﯽ ﺷـﻮد؛ 2- »ﻧﺎﺳـﺎزﮔﺎر ی ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﯿﺎﺳﯽ« دو ﮐﺸﻮر ﻣﺼﺮ و ﺳﻮرﯾﻪ، ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ زودﮔﺬر اﯾﻦ اﺗﺤﺎد ﺷﺪ. ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ ﻓﺮﺿﯿﻪ ﻫﺎی ﺑﺎﻻ، اﺑﺘﺪا ﻧﻈﺮﯾﮥ ﻫﻢ ﮔﺮاﯾﯽ در ﻗﺎﻟﺐ ﭼﻬﺎر اﻟﮕـﻮ ی ﺑﺮﺟﺴـﺘ ﮥ آن ﺗﺒﯿﯿﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ. ﺳﭙﺲ ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ ﭼﻬﺎر اﻟﮕﻮ ﺑﺎ ﻣـﻮرد اﻧﺘﺨـﺎﺑ ﯽ ﺑـﻪ ﻣﺤـﮏ زده ﺷﺪه، ﻣﯿﺰان اﻧﻄﺒﺎق ﻫﺮ ﮐﺪام ﺑﺎ ﻣﻮرد ﻣﺸـﺨﺺ ﻣـﯽ ﺷـﻮد. آﻧﮕـﺎه ﻣﯿـﺰان ﮐـﺎرﺑﺮد اﻟﮕـﻮی ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ در ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی اﺗﺤﺎد ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد. در ﻧﻬﺎﯾﺖ، ﺑﺮای ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ اﺗﺤﺎد ﻣﺬﮐﻮر، ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎری ﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﯿﺎﺳﯽ دو ﮐﺸﻮر ﻣﺼﺮ و ﺳـﻮر ﯾﻪ ﻣـﻮرد ارز ﯾـﺎﺑﯽ ﻗـﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد. درﭘﺎﯾﺎن از ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی ﺷﺪه اﺳﺖ.
خلاصه ماشینی:
نظریۀ هم گرایی: بررسی موردی شکل گیری و فروپاشی جمهوری متحد عربی (١٩٦١-١٩٥٨) * تاریخ دریافت : ٨٩/٦/٧ دکتر محمد عابدی اردکانی ١ تاریخ تأیید نهایی: ٨٩/١١/١٩ چکیده هدف این مقاله پاسخ به دو سؤال اساسی است : ١- آیا شکل گیری اتحاد مصر و سوریه (١٩٦١-١٩٥٨) را مــیتــوان بــر اســاس الگوهــای چهارگانــۀ نظریــۀ هــم گرایــی («کــارکردگرایی»، «نوکــارکردگرایی»، «ارتباطــات» و «فدرالیســم ») تبیــین کــرد؟؛ ٢- فروپاشی این اتحاد را چگونه میتوان تحلیل نمود؟ با توجه به دو سؤال بالا، فرضیه های این تحقیق عبارتند از: ١- «برقراری نظام پـان عربی» با محوریت مصر، الگوی جایگزین مناسب تری در مقایسه با الگوهای چهارگانۀ نظریۀ هم گرایی برای تبیین شکل گ ری ی این اتحاد محسوب مـیشـود؛ ٢- «ناسـازگاری فرهنگ سیاسی» دو کشور مصر و سوریه ، منجر به فروپاشی زودگذر این اتحاد شد.
بنابراین ، هدف دیگر مقاله آن است که چگونه میتوان فروپاشی این اتحاد را تبیین کرد؟ با توجه به دو هدف بالا، فرضیه های این تحقیق عبارتند از: ١- هیچ یک از الگوهای چهارگانۀ نظریۀ هم گرایی قادر به تبیین اتحاد مصر و سوریه نیست ؛ در عـوض الگـوی جایگزین «برقراری نظام پان عربی» با محوریت مصر، الگوی مناسب تـری بـرای تبیـین شکل گیری این اتحاد است .
از سوی دیگر، وحدت میان مصر و سوریه ، سادهنگری این الگو را نسبت به ماهیت و ساختار نظام بین المللی برملا میسازد و برعکس درستی نظریۀ واقع گرایی در روابـط بین الملل ، که نزاع و کشمکش برای قدرت را ویژگی اساسی سیاست بین المللی میداند، مورد تأکید قرار میدهد.