چکیده:
یکی از آثار مهم و اثرگذار بر کلام سعدی در گلستان و بوستان، مقامات حریری است. این کتاب را که سرشار از انواع ظرافت کلام عرب است، بهحق میتوان نمونه عالی فصاحت در ادب عرب شمرد. سعدی که سالها در بغداد زندگی کرده است، با این کتاب انس تمام یافته است و اشاراتی که بهویژه در بوستان دارد بهطور تام بر این علاقه و انس دلالت میکند. از مطالعه آثار سعدی و مقامات حریری و مقایسه آنها این نتیجه حاصل میشود که سعدی در بیان مطالبی بهطور مستقیم از مقامات حریری اثر گرفته است. این تاثیرات شامل دو جنبه لفظی و مضمونی و محتوایی است. در این مقاله اثرپذیری کلام سعدی در بوستان و گلستان از مقامات حریری نشان داده شده است.
خلاصه ماشینی:
گویا حفظ بعضی فقرات مقامات نزد ادبای فارسیزبان هم مایۀ مباهات بوده است که صائب تبریزی نهایت تفاخر شـخص خودآرا را در جامۀ ابریشمین با حالت آنکه حافظ تمام مقامات حریری است ، مقایسه میکند: خـودآرا آنچنـان بـر جامـۀ ابریشـمین نـازد کـه پنـداری ز بـر دارد مقامـات حریـری را (صائب ، ١٣٧٠: ٢١٨) به هر حال ادبا و شعرای مهم زبان فارسی هیچ گاه خود را از این کتاب بینیاز نمیدیده اند؛ اما در میان بزرگـان ادب کسـی به اندازة سعدی شیراز دلبستۀ مقامات حریری نیست و به همین دلیل در شعر و ادب فارسی بیشترین تأثیر از مقامات حریـری را در کلام سعدی مییابیم .
آنچه سعدی دربارة سخن خود گفته است ، بـیتردیـد از نگاه خوانندة صاحب ذوق دربارة مقامات حریری نیز صادق است : «هر باب از این کتاب نگـارین کـه بـر کنـی همچون بهشت گویی از آن باب خوشتر اسـت » (سعدی، ١٣٦٣: ٤٣٧) ٢-٣- تأثیرپذیری لفظی سعدی از حریری ا- آجل و عاجل در مصرع : وبع آجلا منک بالعاجل (حریری، ١٣٦٤: ١٣٥) و بفروش نسیه را از تو به نقد (رواقی، ١٣٦٥: ١١٨) راحت آجل به تشویش آجل منغص کردن خلاف رأی خردمندان است (سعدی، ١٣٦٨: ١٥٦).
Mahmoud Bashiri Reza Jamshidi Abstract Centuries after Maqameh had come to the fore, stories by the name of ''Picaresque'' began to be written in Spanish literature which had numerous similarities with Maqameh.