چکیده:
در مناطق خشک و نیمهخشک که با کمبود آب روبرو هستند، بررسی پتانسیل آب و مدیریت آبهای زیرزمینی امری ضروری میباشد. یکی از راهکارهای مدیریتی منابع آب، شناسایی مناطق آبی با پتانسیلهای مختلف و بهرهبرداری از آنها با توجه به ظرفیتشان میباشد. هدف از این پژوهش پهنهبندی مناطق پتانسیل آب زیرزمینی در دشت مهران (استان ایلام)، از طریق روشهای AHP و تکنیک GIS میباشد. جهت نیل به این هدف از معیارهای زمینشناسی، اقلیم، هیدرولوژی، پوشش گیاهی و توپولوژی (طبقات ارتفاع و شیب توپوگرافی)، بهره گرفته شد، به کمک روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در نرمافزار IDRISI وزندهی انجام شد. با استفاده از روشهای AHP-OWA، AHP-WLC نقشهی نهایی پتانسیلیابی آب زیرزمینی در منطقهی مورد مطالعه تهیه گردید. در مجموع 5 پهنه با پتانسیلیابی خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد شناسایی گردید، که پهنه با پتانسیلیابی بالا منطبق بر رسوبات آبرفتی و پهنه با پتانسیل کم منطبق بر مناطق با حداکثر شیب و رسوبات رسی و مارنی میباشد. نتایج نشان داد که، روشهای بکار رفته کارایی مناسبی در پتانسیلیابی آب زیرزمینی ایفا مـیکنند. نتایج حاصل از این پـژوهش مـیتواند در طرحهای مدیـریت منابع آب زیرزمینی و جلوگیری از استفاده بیشتر از توان آنها کارساز باشد.
خلاصه ماشینی:
مطالعات متعددی در زمینه های مختلف با استفاده از تکنیک های تحلیل سلسله مراتبی ، سنجش از دور و GIS انجام شده است : ماگیش ١ و همکاران (٢٠١٢) با استفاده از روش های سنجش ازدور و GIS در جنوب هند جهت پتانسیل یابی آب زیرزمینی استفاده کرده و منطقه ی مورد مطالعه را به ٤ دسته تقسیم بندی نمودند.
از روش های تحلیل سلسله مراتبی و منطق فازی نیز در مطالعات مختلفی استفاده شده است : شمسی (١٣٩٣) با اعمال سه روش FUZZY- AHP, OWA و WLC در پتانسیل یابی منابع آب حوضه ی آبریز قلعه چای (آذربایجان شرقی ) به این نتیجه دست یافت که روش OWA با اطلاعات به دست آمده از مـطالعات میـدانی و موقعیت چـشمه ها نـتایج قابل قبول تـری را ارائه می کند.
در این پژوهش جهت شناسایی و پهنه بندی مناطق دارای بیشترین پتانسیل آب زیرزمینی ، منطقه ی مهران (ایلام ) از روش تحلیل سلسله مراتبی AHP و روش های منطق فازی ، میانگین وزن دار درجه ای OWA و میانگین خطی وزنی WLC استفاده شده است .
در این پژوهش جهت تعیین وزن و اهمیت نسبی هر یک از پارامترهای اطلاعاتی در مکان یابی پتانسیل آب زیرزمینی در دشت مهران از روش پـردازش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شد.
معیارهای تأثیرگذار بر پتانسیل وجود منابع آب زیرزمینی شامل ٦ معیار لیتولوژی ، اقلیم (بارش و دما)، هیدرولوژی (تراکم آبراهه و فاصله از آبراهه )، پوشش گیاهی ، توپولوژی (ارتفاع و شیب توپوگرافی )، لایه گسل (تراکم گسل و فاصله از گسل ) معرفی گردیده است ، که با روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در نرم افزار IDRISI با ضریب ناسازگاری ٠/٠٢ وزن دهی شدند.