چکیده:
اخلاق شاخه‌ای از فلسفه عملی است. این مقاله با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای و به روش فیش‌برداری، با رویکرد توصیفی‌تحلیلی، شخصیت شمس را با تکیه بر چند صفت غیراخلاقی بارز از جمله کبر، طمع، بی‌مایگی در سخنوری، تندخویی و تندگویی و بی‌ادبی به استناد مقالات شمس بررسی کرده است. دلیل انتخاب این صفات ازآن‌رو بود که با توجه به صحبت‌های خود شمس در مقالات، این صفات جزء صفاتی بود که شمس از سوی مردم عوام به آن‌ها متصف بود و این موضوع شمس را آزرده‌خاطر می‌کرد. لذا این مقاله با تشریح هریک از این صفات غیراخلاقی و آوردن نمونه‌هایی از سخنان شمس و آوردن دلایل کافی از خود مقالات، ضمن رد چنین رذایل اخلاقی از وی، اخلاق‌مداری وی را به اثبات رسانده و معلوم نموده که همه این ویژگی‌ها اتهامی بیش نبوده است. شمس معلم اخلاق ماهری بوده که عدول او از دایره ادب، دلیل موجهی داشته است. وی فردی به‌غایت متواضع، بی‌طمع، بی‌نفاق، مهربان و سخنور بوده که دنیا با همه زرق‌وبرقش، نمی‌توانست دل صادق او را بلرزاند. پژوهش حاضر فضایل اخلاقی مقابل آن رذایل را در وجود شمس اثبات کرده و نشان داده که وی از نظر اخلاقی، فرد معتدلی بوده و از این لحاظ مثل اکثر عرفا و حکما بر اخلاق ارسطویی تکیه زده است.
خلاصه ماشینی:
اين مقاله با تکيه بر منابع کتابخانـه اي و بـه روش فيش برداري، با رويکرد توصيفيتحليلي، شخصيت شمس را بـا تکيـه بـر چنـد صـفت غيراخلاقي بارز از جمله کبر، طمع ، بـيمـايگي در سـخنوري، تنـدخويي و تنـدگويي و بيادبي به استناد مقالات شمس بررسي کرده است .
به اندازه اي که دربارة اخلاق و شخصيت مولوي کندوکاو شـده و از سـوي محققـان عرصۀ ادبيات و عرفان مورد مطالعه قرار گرفته ، درست به همان اندازه ، شمس نيز جـاي بحث و بررسي دارد که با وجود مطالعـات و تحقيقـات ارزنـده ، هنـوز اخـلاق شـمس بحث برانگيز است و از لابه لاي کتب ادبيات ، فلسفه ، عرفـان و اخـلاق ، شـاهد حـرف و حديث هاي غيرمعقول و ناعالمانه در خصوص منش وي هستيم .
پيشينۀ پژوهش تاکنون دربارة شمس برخي پژوهش ها انجام شده که مهم ترين آن ها عبارت اند از: ـ مشهورتر از خورشيد (مختاري، ١٣٨٤): نويسندة اين کتـاب در بخشـي از آن ، بـه حالات و سوانح زندگي شمس و به اولين ديدار شمس و مولانا و خلـوت هـاي آنـان و شوريدگي مولوي تا وقايع تلخي که براي شمس پيش آمد و غروب وي از افق قونيـه و وضعيت مولانا در فراق شمس اختصاص يافته و بخـش ديگـر شـامل اصـول تعـاليم و انديشه هاي شمس تبريزي است که در ده فصل تنظيم شده اسـت .
(
, 
, 
)
