چکیده:
یکی از ویژگی‌های اصلی ادبیات فارسی تجلی اندیشه‌ها و کردارهای تعلیمی است که بخش گسترده‌ای را به خود اختصاص داده است. از رسالت‌های فکری شاعران در این حوزه، بازتاب تجربه‌های ملموس و بیان هنرمندانة موضوعاتی است که راه روشن را در مسیر پیشرفت انسانی قرار می‌دهد. گفتنی است ابن‌ایمین در میان سرایندگان دورة مغول، در دیوان خود به‌ویژه در قطعات دل‌انگیزش، افق روشنی را پیش رو دارد. اشعار سرشار از نکته‌های اخلاقی و حکمت و پندش بیانگر علاقه و توجه او به ادب تعلیمی است. سفارش به خردورزی، پند و اندرز، نیکی و بدی، قناعت، فقر و آزادگی، صبر و شکیبایی، طنز و انتقاد و نکوهش انسان‌های یاوه‌گو... با بزرگ‌منشی و مبادی فکری و اخلاقی ابن‌ایمین پیوستگی کامل دارد. بخشی از این اندیشه‌های تعلیمی برخاسته از شرایط زمانی و اوضاع فرهنگی، اجتماعی و سیاسی شاعر در قرن هشتم است که با غلبة دورة سیاه مغول به‌طور طبیعی آشکار می‌شود؛ بخشی نیز نتیجة دنیای آرمانی است که در قالب آرزو‌های شاعر برای هدایت نسل‌های بعدی در جامعه شکل گرفته است.
خلاصه ماشینی:
در اين پژوهش به اين پرسش پاسخ داده مـيشـود کـه ابـن ايمـين در قطعـات خـود بـا رويکرد تعليمي و تربيتي، چه هدفي داشته و قصد او از تعليم و آموزش چه بوده اسـت ؟ بـه عبارت بهتر منِ شاعر چيست و او براي بيان اين منظور از چه مضاميني استفاده کرده است ؟ ١ـ٢ پيشينۀ پژوهش پژوهش هايي در اين باره به انجام رسيده که از آن جمله است : «پيـام هـاي تربيتـي و رفتاري در اشعار ابن ايمين » از قاسمي صافي، «شيوه هاي طـرح و بيـان معنـا در قطعـات ابن ايمين » از حميدرضا فرضي و رستم اماني، «قطعه در شـعر فارسـي» از ضـيا موحـد، «آسيب شناسي اخلاقي و اجتماعي در ديوان اشعار ابن ايمين فريومدي» از زينب هـادي، «دنياگريزي و جهان ستيزي در قطعات ابن ايمين » از منوچهر اکبري؛ اما رويکرد نگارنـده در موضوع منظور با پژوهش هاي نامبرده متفاوت است .
درواقع قطعات ابن ايمين آشکارکنندة کار و زندگي اوسـت و «از اين حيث مطالعه در شرح احوال و اطلاع از روحيات و افکار و معتقدات و اخـلاق و زندگي خصوصي شاعر و شناخت حوادثي که بر او گذشته و فراز و نشيبي کـه ديـده و دانش هايي که آموخته و تجربره هايي که اندوختـه اسـت ، در هـيچ قسـمت از آثـار او مناسب تر از قطعاتش نيست ؛ پس شايسته است بگوييم که قطعه آيينـه دار امـور زنـدگي اجتماعي و فردي شاعر و جامعۀ اوست » (پارسانسب ، ١٣٨٧: ٢٧).
(
, 
, 
)
