چکیده:
پروین اعتصامی شاعر نامدار معاصر، بیشتر به سبب گرایشهای تعلیمی و اخلاقیاش شناخته میشود. وی کوشش داشته است از شعر برای دانشافزایی و حکمت سرایی یاری بگیرد. بیتردید شاعران پش از پروین هم، همین رویه و رویکرد را دنبال میکردهاند و به طور کلی یکی از شباهتهای وی با کسانی مانند ناصرخسرو، سعدی، ابن یمین و... همین روند اخلاقی کردن فضای شعر است. متأسفانه برخی منتقدان ادبی سطح کار پروین را در این زمینه، تا حد شاعری مقلد پایین آوردهاند؛ درحالیکه چنین نیست. وی بی آنکه از نظریات ادبی جدید در روزگار ما باخبر باشد، به شیوهای کاملاً هنرمندانه توانسته است خود را از سطح تأثیرپذیری صرف و معمولی نجات دهد و در حد شاعری توانمند و صاحب سبک ظاهر شود. گرایش پروین به ادب تعلیمی آن هم با رنگ و بویی کاملاً زنانه، نقطه آغاز توفیق او در شاعری است. در مقاله حاضر با نگاهی به نظریه «اضطراب تأثیر هرولد بلوم»، سعی شده است هنر ورزیهای پروین اعتصامی در بیرون آمدن از سایه اضطراب تأثیر شاعران پیش از او نشان داده شود؛ نتیجه این ارزیابی نشان میدهد وی با در نظر داشتن تحولات سیاسی و فکری روزگار خود، همه راه شاعری را با شاعران متقدم- و البته مرد- نپیموده است و بر اساس سبک شخصی خود، مبتکرانه رفتار کرده است.
خلاصه ماشینی:
comتاريخ وصول ٩٤/٥/٢٩ تاريخ پذيرش ٩٤/١٠/٣ نگاهي به نظريه «اضطراب تأثير هرولد بلوم»، سعي شده اسـت هنـر ورزيهـاي پـروين اعتصامي در بيرون آمدن از سايه اضطراب تـأثير شـاعران پـيش از او نشـان داده شـود؛ نتيجه اين ارزيابي نشان ميدهد وي با در نظر داشتن تحولات سياسي و فکري روزگـار خود، همه راه شاعري را با شاعران متقدم - و البته مرد- نپيموده است و بر اساس سبک شخصي خود، مبتکرانه رفتار کرده است .
پروين اعتصامي، ادب تعليمي، شعر زنانه ، اضطراب تأثير مقدمه ادب تعليمي يکي از گونه هاي ادبي است که همه جوامع يکسان به آن توجه نکرده انـد.
پروين نيز از اين قاعده مستثني نيست ؛ وي در اثر تعاليم پدر اديب و شـاعرش ودرک حضـور استاداني همچون ملک الشعراي بهار و دهخدا و شناخت سبک شعر آنان، با شـعر سـنتي فارسي آشنا شد؛ سپس با ديوان شاعران بزرگ گذشته مانند ناصرخسرو، سنايي، انوري، سعدي، عطار، مولوي، حافظ و...
بـه همـين سـبب ، تأثيرپـذيري پـروين امري ارتجاعي محسوب نميشود بلکه ضمن يادآوري جنبـه هـاي گونـاگون زنـدگي و نکات اخلاقي و اجتماعي گذشتگان، تعابير و افکار جديد را نيز القا ميکند؛ در نتيجه با وجود مضامين مشترک تعليمي پروين اعتصامي و شاعران گذشته و تأثيري که سـخنش ناخواسته از اشعار متقدمان گرفته است ، بررسـي عميـق مضـامين اشـعار وي مشـخص ميکند طبق نظريه اضطراب تأثير، بـا آوردن آرا و عقايـد مبـارزه جويانـه وانتقـادي در پشت معاني ظاهري هر شعر و داستان و مناظره، سعي در رهايي از اين اضطراب داشـته است وبه خوبي هم از عهده آن برآمده است .