چکیده:
طی چند دهه اخیر اکوتوریسم به عنوان یکی از زیر مجموعههای صنعت گردشگری رشد چشمگیری داشته است و عبارت است از سفری مسئولانه به نواحی طبیعی که به حفظ محیط زیست و پایداری رفاه مردم محلی میانجامد. کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه آن را به عنوان ابزاری قدرتمند جهت رشد و توسعه پایدار ترویج مینمایند. کشور ما به دلیل موقعیت جغرافیای خاصی که در سطح جهان دارد، در چهار فصل و در نقاط مختلف، دارای ویژگیهای طبیعی است که میتواند برای گردشگران جذاب باشد. توسعه این صنعت در هر منطقه نیازمند شناسایی دقیق قابلیتها و زیرساختهای مرتبط با این حوزه میباشد. بر اساس آنچه بیان گردید، توسعه فعالیتهای اکوتوریسم و انتخاب مناطق مستعد در مطالعات ضرورت مییابد. وجود جاذبه های طبیعی، از راهکارهای مناسب، ابتدا شاخصها و معیارهای تاثیرگذار در توسعه اکوتوریسم، شناسایی و استخراج و در ادامه از روش وزن دهی چند معیارهاAHP جهت مشخص نمودن اهمیت هر یک از پارامترهای تاثیرگذار استفاده گردید. در نهایت برای یافتن نواحی مناسب و نیز تلفیق لایهها بر اساس سناریوهای گوناگون از روش OWA در GIS استفاده شد. نتایج به دست آمده از سناریوهای گوناگون نشان از تناسب خوب منطقه در توسعه اکوتوریسم میباشد.
Introduction
Over the past few decades, ecotourism as one of the subcategories of the tourism industry has had a remarkable growth. It is evident from a responsible trip to a natural surrounding leading to the preservation of environment and the sustainable welfare of the locals. Developed and developing countries promote it as a strong tool for the growth and sustainable development. Iran can be the center of tourist attractions due to its particular geographical setting and having natural features in all four seasons. The development of this industry needs an exact identification of capabilities and infrastructure in each region. One of the fundamental stages of this process is the location of tourist-ready zones, especially ecotourism by applying modern technology. The selection of correct place not only saves time, expenses and resources but provides the maximum investment efficiency. As such, the expansion of ecotourism activities and the selection of ready zones necessitate more studies. Iran’s Rudbar, Ghasran and Lavasanat region, surrounded by the Alborz mountain range, is a beautiful landscape with a pleasant climate. Abundant natural attractions of the region, equally with suitable tourism infrastructure as well as using existing capabilities, can help achieve the sustainable development of the tourism industry.
Materials and methods
In the current research, in order to identify the ecotourism potential of the region and present suitable ways, first effective criteria and indices were identified and extracted for developing ecotourism and then a multi-criteria evaluation AHP method was used to distinguish the importance of each of the effective parameters. Thereafter, data such as visibility, height, slope, distance from roads, landuse, distance to natural attractions, fault line, distance to educational centers and religious attractions as well as archeological sites were applied. Finally, the OWA method in GIS was used to identify a suitable region and combine layers based on various scenarios. Discussion and Result: Through this method, seven scenarios including extreme pessimistic, very pessimistic, pessimistic, optimistic, very optimistic, extreme optimistic and natural were studied in relation to the potential to develop ecotourism. The acquired results are based on the normalized data with the interval of 0 to 1 as classified below: Very Low Proportion Low Proportion High Proportion Suitable Proportion 0-0.25 0.25-0.5 0.5-0.75 0.75-1 The results acquired from the above data through the OWA method will be presented later. The extreme pessimistic scenario was observed in 1022.8 sq. km of the proposed region with low proportion and 74.4 sq. km area with very low proportion. In the pessimistic scenario, a large part of Greater Lavasanat had very low proportion while another large part with low proportion. Based on extreme optimistic scenario, 1090.5 sq. km of the area were the most suitable and 6.75 sq. km with high proportion. In this scenario, the central core of Rudbar Ghasran and Lavasanat is located on a very suitable flank where conditions do not coincide with spatial and environmental realities. Based on natural scenario, 741.8 sq. km of the proposed study were related to an area with high proportion and 355.4 sq. km with low proportion. The central core, due to the location of two urban points of Lavasan and Feshm as well as their service and social facilities allocate the most area with high proportion.
Conclusion
Results from various scenarios indicate high proportion of the region for ecotourism development. The use of the OWA method gives managers and planners possibilities to study different scenarios in one region. The proposed model and the acquired results can be used by managers and planners as a decision-making backup structure in this domain and the extraction of suitable strategy toward ecotourism development.
خلاصه ماشینی:
ارزيابي تناسب مکاني براي توسعه اکوتوريسم در منطقه رود بار و قصران و لواسانات با استفاده از روش OWA با کميت سنج هاي فازي 1 جميله توکلي نيا 2 علي اکبر متکان 3 مظفر صرافي 4 فائزه بوربوري تاريخ دريافت : ٢٩/ ١٣٩٦/٠٨ تاريخ پذيرش : ١٣٩٧/٠٧/٢٣ چکيده طي چند دهه اخير اکوتوريسم به عنوان يکي از زير مجموعه هاي صنعت گردشگري رشد چشمگيري داشته است و عبارت است از سفري مسئولانه به نواحي طبيعي که به حفظ محيط زيست و پايداري رفاه مردم محلي ميانجامد.
نمونـه اي از پژوهش هاي صورت گرفته در ادامه مطلب ذکر ميگردد: اسديان و همکارانش در پژوهش خود در سال ١٣٩٣ براي ارزيابي و پهنه بنـدي نـواحي مسـتعد براي توسعه اکوتوريسم ، از GIS و روش AHP استفاده نمودند.
اميري و همکارانش در سـال ١٣٩٤ در پـژوهش خـود از ده معيـار بـه عنوان عوامل اصلي در مکان يابي مناطق مستعد توسعه صنعت گردشگري در منطقه حفاظـت شـده ارسباران استفاده نموده و در نهايـت بـا اسـتفاده از GIS و وزن دهـي از طريـق روش ارزيـابي چنـد معياره ، تناسب مناطق مختلف را ارزيابي نمودند (اميري و همکاران ، ١٣٩٤).
جدول ٥: نتايج تحليل ها بر اساس سناريو هاي گوناگون تناسب نوع سناريو تناسب کم تناسب بالا بسيار مناسب بسيار کم سناريوي به شدت بدبينانه ALL ١٠٧٢ ٢٤,٨ - - سناريوي خيلي بدبينانه Most ٢٤٨,٢ ٨٤٩ - - سناريوي بدبينانه Many ٧٤,٤ ١٠٢٢,٨ - - سناريوي خوش بينانه Some - ٠,٤٧ ١٠٦٦,٧ ٣٠ سناريوي به شدت خوشبينانه At - - ٦,٧٥ ١٠٩,٦ Least one سناريوي خنثي WLC - ٣٤١,٨ ٧٤١,٨ - منبع : يافته هاي پژوهش در تحقيقاتي چون حاميان و همکاران (١٣٩٤)، جعفري و کريمي (١٣٨٨)، عاشري (١٣٩٤)، نسترن و حجه فروش (١٣٩١) مشاهده ميشود که نگارند گان محترم تنها يک سنا ريو را مورد بررسي قرار داده و عمدتا از روش تلفيق WLC براي تلفيق لايه ها استفاده نموده اند.
(
, 
, 
)
