چکیده:
سیطرهی سرمایهداری بر زندگی روزمره و میل آن به ساماندهی حیات عمومی/خصوصی همواره از رهگذر سازماندهی فضا تحقق یافته است. ازجمله فضاهای سازماندهیشده فضاهای شهریاند که هویتیابی، لذتجویی، معناسازی و کلاً تعاملهای روزمرهی افراد را تنظیم و کنترل میکنند. در شهر سنندج خیابان پاسداران یگانه خیابانی است که دارای حالوهوایی متفاوت است. پژوهش حاضر کوشیده است تا این تولید فضای شهری را با تکیه بر دستگاه مفهومی لوفور و بهکارگیری روش مردمنگاری انتقادی تحلیل کند. برای انجام این کار از چند مجرا وارد میدان مطالعه شدهایم: مصاحبهی عمیق و فوکوس گروپ با پرسهزنان (جوانان ١٨-٣٠ سال)، مشاهدهی مستقیم فضا و مشاهدهی مشارکتی. تحلیل تماتیک دادهها نشانگر آن است که پراکتیسها، قواعد و بازنماییهای فضایی حاکم بر این خیابان از پرسهزنانِ جوان «سوژههایی مدگرا» ساخته و عمل فراخواندن جوانان به پذیرش گفتار مصرفگرایی را با موفقیت انجام میدهد. این فضا با «اِعمال تدابیر خُرد انضباطی» بر جوانان آنها را غرق در زندگی روزمرهی خیابانی میکند که تماماً متناسب با قواعد خود فضا شکل گرفته است. جوانان در متن این نوع ساختارها و سامانههای فرهنگی حاکم به عمل «نمایش جوانی» (نمایش مردانگی و نمایش زنانگی) دست میزنند؛ اما این عمل گویای هیچگونه مقاومت رادیکالی در برابر قواعد فضا نیست. بهعلاوه، این نمایش جوانی پیوندی ناگسستنی با سنوسال جوانان دارد و همین نشان میدهد که «تجربهکردن زندگی» در این فضا بههیچرو دال بر گشودگی خود فضا نیست. آنچه بر این فضا سیطره دارد ساختارهای اجتماعیِ «مناسبات سرمایه» است که به میانجی ساختارهای فرهنگی حاکم، تجربه جوانی را تولید و بازتولید مینماید.