چکیده:
بهرهبرداری مستمر از منابع طبیعی تجدیدشونده، متضمّن شناسایی توان اکولوژیک سرزمین در هر محیط است و این شناسایی، با کمک مدیریت بهینه و برنامهریزیشده، امکان استفاده از منابع را فراهم آورده و از تخریب محیط جلوگیری میکند. آثار طبیعی ملّی دهلران در قالب سه اثر مهمّ طبیعی ملّی شامل چشمههای آبگرم، چشمههای قیر و غار خفاش میتواند بستر مناسبی برای جذب اکوتوریسم در منطقه فراهم کند؛ بنابراین، ترویج اکوتوریسم در این منطقه، بهعنوان پشتوانهای برای حفاظت و ابزاری برای تسهیل مدیریت آن محسوب میشود. با توجّه به این موضوع، در پژوهش حاضر به ارزیابی و مدلسازی توان اکولوژیک این منطقه برای کاربری اکوتوریسم پرداخته شده است. در این راستا، پس از انجام مطالعات پایه و تهیّة نقشههای موضوعی منطقه از معیارهای خاک، اقلیم، فیزیوگرافی و پوشش گیاهی از روشهای تصمیمگیری چندمعیاره، تحلیل سلسلهمراتبی فازی چانگ و فرایند تحلیل شبکهای بهمنظور استانداردسازی و تعیین وزن معیارها استفاده شد. درنهایت، نقشههای واحدهای زیستمحیطی منطقه تولید و سپس مدل اکولوژیکی توان منطقه برای اولویّتبندی کاربری اکوتوریسم پس از آمایش و بررسی مدل اکولوژیک مخدوم، با استفاده از مدل ترکیب خطّی وزنی تهیّه و در سه طبقه برای منطقه ارائه شد. نتایج نشان داد، در روش تحلیل سلسلهمراتبی فازی، 80% از مساحت منطقه برای کاربری اراضی اکوتوریسم مساعد است که با واقعیّت سازگاری بیشتری داشت، در صورتی که در روش فرایند تحلیل شبکهای، 62% از مساحت منطقه مساعد دیده شد. از پژوهش حاضر این نتیجه گرفته شد که روش تحلیل سلسلهمراتبی فازی، انعطافپذیری بیشتر و قابلیت بالاتری در تعیین مناطق مناسب برای کاربری اکوتوریسم دارد.
خلاصه ماشینی:
مقایسة دو روش تصمیمگیری فرایند تحلیل شبکهای و تحلیل سلسلهمراتبی فازی بهمنظور ارزیابی توان اکولوژیک کاربری اکوتوریسم (مطالعة موردی: آثار طبیعی ملی دهلران) چکیده بهرهبرداری مستمر از منابع طبیعی تجدیدشونده، متضمن شناسایی توان اکولوژیک سرزمین در هر محیط است و این شناسایی، با کمک مدیریت بهینه و برنامهریزیشده، امکان استفاده از منابع را فراهم آورده و از تخریب محیط جلوگیری میکند.
در این راستا، پس از انجام مطالعات پایه و تهیة نقشههای موضوعی منطقه از معیارهای خاک، اقلیم، فیزیوگرافی و پوشش گیاهی از روشهای تصمیمگیری چندمعیاره، تحلیل سلسلهمراتبی فازی چانگ و فرایند تحلیل شبکهای بهمنظور استانداردسازی و تعیین وزن معیارها استفاده شد.
در این مقاله تلاش شده است تا با بهکارگیری روش فرایند تحلیل شبکهای و تحلیل سلسلهمراتبی فازی چانگ، رتبهبندی تناسب اراضی بهمنظور کاربری اکوتوریسم را مورد ارزیابی قرار داده و در رویکردی ابتکاری، به مقایسة نتایج حاصل از این دو روش بپردازد.
نتایج در این پژوهش، رتبهبندی تناسب اراضی منطقه از نظر کاربری اکوتوریسم با نگرش همهجانبه به فاکتورهای اکولوژیک در منطقة آثار طبیعی ملی دهلران با استفاده از روشهای فرایند تحلیل شبکه و فازی ایاچپی همراه با سیستم اطلاعات جغرافیایی برای برنامهریزی سرزمین مد نظر بوده است.
با توجه به تجزیه و تحلیل انجامشده و نتایج بهدستآمده از مدل تحلیل سلسلهمراتبی فازی در منطقة آثار طبیعی ملی دهلران آشکار میشود که این روش، برای منطقة مورد مطالعه مناسب بوده و از کارایی بالاتری برخوردار است.
در این مطالعه، برای بررسی توان اکوتوریسمی منطقة آثار طبیعی ملی دهلران از دو روش تصمیمگیری چندمعیاره تحلیل شبکهای و تحلیل سلسلهمراتبی فازی استفاده شد.