چکیده:
تشکیل اوپک و سپس بهره برداری از نفت به عنوان یک ابزار فشار توسط کشورهای عرب برای مقابله با رژیم صهیونیستی در اوایل دهه 70میلادی نمونه آشکاری از اهمیت سیاسی نفت بود. در عصر جنگ سرد اتحاد جماهیر شوروی سعی داشت برای جلوگیری از کاهش صادرات نفت بعد سیاسی این منبع مهم انرژی را کمرنگ کند. با سقوط شوروی و غلبه گفتمان لیبرالیسم و غربگرایی در دوره یلستین نفت ماهیت غیرسیاسی خود را حفظ کرد با شروع ریاست جمهوری پوتین به ویژه پس از ظهور جنگ سرد جدید پس از اشغال عراق توسط آمریکا در سال 2003، فدراسیون روسیه به تدریج به سمت تبدیل ابزار اقتصادی نفت به یک ابزار سیاسی و حتی امنیتی متمایل شد. سند " راهبرد انرژی فدراسیون روسیه 2020 " به صراحت اعلام می دارد که منابع انرژی بزرگترین ابزار هدایت سیاست خارجی و داخلی روسیه است. این مقاله براساس مواضع فوق حول این پرسش اساسی شکل گرفته است که علت اصلی بهره گیری فدراسیون روسیه از منابع انرژی (نفت و گاز) به عنوان یک ابزار سیاسی برای پیشبرد اهداف سیاست خارجی و امنیتی چیست؟ برمبنای چارچوب نظری تصمیم گیری بروکراتیک و در پاسخ به سؤال فوق این فرضیه در مقاله مورد بررسی قرار گرفته است که ملاحظات بروکراتیک داخلی از جمله توازن قدرت و کشمکش های درون حکومتی در دولت پوتین عامل اصلی پیوند زدن ابزار ماهیتا اقتصادی نفت به ملاحظات و اهداف سیاست خارجی و امنیتی روسیه است. مناسبات داخلی قدرت به ویژه نقش مرکزی شرکتهای نفتی در تصمیم سازی های دولت روسیه موجب بهره گیری از ابزار انرژی به عنوان یک سلاح سیاسی و امنیتی شده است.
خلاصه ماشینی:
این مقاله براساس مواضـع فـوق حول این پرسش اساسی شکل گرفته است که علت اصلی بهـرهگیـری فدراسـیون روسـیه از منـابع انرژی (نفت و گاز) به عنوان یک ابزار سیاسـی بـرای پیـشبرد اهـداف سیاسـت خـارجی و امنیتـی چیست ؟ برمبنای چارچوب نظری تصمیم گیری بروکراتیک و در پاسخ به سؤال فوق ایـن فرضـیه در مقاله مورد بررسی قرار گرفتـه اسـت کـه ملاحظـات بروکراتیـک داخلـی از جملـه تـوازن قـدرت و کشمکش های درون حکومتی در دولت پوتین عامل اصلی پیوند زدن ابزار ماهیتا اقتصادی نفـت بـه ملاحظات و اهداف سیاست خارجی و امنیتی روسیه است .
مناسبات داخلی قـدرت بـه ویـژه نقـش مرکزی شرکت های نفتی در تصمیم سازیهای دولت روسیه موجب بهرهگیری از ابزار انرژی به عنوان یک سلاح سیاسی و امنیتی شده است .
روسیه به عنوان یـک بـازیگر مهـم در بازارهـای انـرژی جهـان در سال های اخیر به دنبال استفاده ابزاری و سیاسـی از عامـل انـرژی بـرای رسـیدن بـه اهـداف سیاست خارجی خود بوده است و این استفاده ابزاری هم در ارتباط با اروپا و هم در ارتباط بـا همسایگان یعنی کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز است .
ایـن نوشـتار تلاش می کند تا با روش توصیفی - تحلیلی به بررسـی ایـن مـسئله بپـردازد کـه علـت اصـلی استفاده روسیه از انرژی (نفت و گاز) به عنوان یـک ابـزار سیاسـی در خـدمت امنیـت ملـی و سیاست خارجی چیست ؟ در تبیین این سوال این فرضیه مطرح است که علت استفاده روسـیه از نفت و گاز به عنوان یک ابزار سیاسی در خدمت امنیت ملی و سیاسـت خـارجی را بایـد در ساخت تصمیم گیری بروکراتیک روسیه جستجو کرد.