چکیده:
یکی از ویژگی های بسیار مهم زبان عربی، فصاحت و بلاغت است. رساترین و بلیغترین خطبهها از اوان
ظهور اسلام تاکنون در زبان و ادبیات عرب متعلّق به حضرت علی (ع) می باشد. ایشان الگوی تمامی فصحاء
و سخنوران است. دو خطبه «مونقه»و «بی نقطه» امام علی (ع) در منابع روایی و حدیثی معتبر ذکر شده،
هرچند که سیّدرضی آن دو را جمع آوری نکرده است. یکی از این راویان مورد وثوق، ابن ابی الحدید
معتزلی است. در این پژوهش فصاحت و بلاغت امام علی (ع) بر مبنای دو خطبه «مونقه»و «بی نقطه»
بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق این پژوهش، از نوع کتابخانهای و نتایج به صورت توصیفی- تحلیلی
ارائه شده است. همه مولفه های فصاحت و بلاغت در کلام حضرت وجود دارد. فصاحت و بلاغت این دو
خطبه با محتوای آن هماهنگ و همسو است. هیچ یک از عیوب فصاحت و بلاغت در این دو خطبه وجود
ندارد و شیوه بیان آن حضرت، سهل و ممتنع میباشد. درونمایه این دو خطبه، توحید و معارف الهی است و
صنایع ادبی سجع، نغمه حروف، ترصیع، موازنه، تضاد و. . . سبب ارتقاء بلاغت کلام ایشان شده است.
خلاصه ماشینی:
مهم ترين سؤال اين پژوهش ، آن است که خطبه هاي حضرت علي (ع ) داراي چه ويژگيهايي از نظر فصاحت و بلاغت است که کلام همسو با محتوا بوده و پرکاربردترين حروف الفبا «الف » و «نقطه » هم در آن استفاده نشده است .
(58 :1393 ١-٢- مؤلفه هاي فصاحت کلمه صاحبنظران حوزه فصاحت و بلاغت پس از تقسيم بندي فصاحت به کلمه ، کلام و متکلم ، مهم ترين عيب هايي که کلمه را از فصاحت دور ميکند به اين صورت بيان کرده اند: ١- مخالفت با قياس يعني کلمات از نظر دستوري نادرست بوده و ايراد داشته باشد.
١-٢-٢- عيوب فصاحت در سطح کلام ١- ضعف تأليف يکي از عيوب زباني، ضعف تأليف است و اين لغزش ، زماني اتفاق مي افتد که سخن سست و برخلاف قواعد دستور زبان بيان شده باشد.
واکاوي فصاحت و بلاغت امام علي (ع ) بر اساس دو خطبه «مونقه » و «بي نقطه » / ٧ ٦- تنافر معنوي يا تنافر جمله و عبارات «آن است که جمله هاي نثر يا مصرع هاي نظم هرکدام به تنهايي معني داشته باشند، اما ميان آن ها در معني سازگاري و مناسبت نباشد» (همايي، ١٣٧٣: ١٧).
rhyme واکاوي فصاحت و بلاغت امام علي (ع ) بر اساس دو خطبه «مونقه » و «بي نقطه » / ١١ سيئته » (همان : ١٠١).
oxymoron واکاوي فصاحت و بلاغت امام علي (ع ) بر اساس دو خطبه «مونقه » و «بي نقطه » / ١٥ آراستگي سخن ايشان در اين دو خطبه به گونه اي است که سخن هم فصيح است و هم بليغ .