چکیده:
در قانون مجازات اسلامی 1392 از مجازاتهای حدی تنها به دوازده مورد اشاره شده و البته به موجب ماده 220ق.م.ا در مورد سایر حدود به منابع و فتاوای معتبر ارجاع داده شده است؛ بنابراین برای بررسی حدودی که مشمول ماده 220ق.م.ا میشود باید به منابع فقهی مراجعه نمود. با بررسی کلام فقها روشن میگردد که مجازات برخی جرایم همچون ارتداد، ادعای نبوت و سحر مطابق دیدگاه مشهور فقها مجازات حدی است و این موارد مشمول ماده 220 ق.م.ا است. برخی جرایم نیز همچون خرید و فروش انسان آزاد، ازدواج با زن ذمی بدون اجازه همسر مسلمان و بوسیدن پسر با شهوت، هر چند مطابق دیدگاه تعداد اندکی از فقها مجازات حدی دارد؛ ولی طبق نظر اکثر فقها مجازات آنها تعزیری است. همچنین برای برخی عناوین مجرمانه مانند مستحلّ محرمات، قطاع الطریق، لص، خناق و نباش در کلام فقها مجازات حدی همچون قتل و قطع دست تعیین گردیده است؛ ولی این موارد به یکی از عناوین حدی دیگر برگشت میکنند و عنوان مستقل نمیباشند.
خلاصه ماشینی:
با بررسی کلام فقها روشن میگردد که مجازات برخی جرایم همچون ارتداد، ادعای نبوت و سحر مطابق دیدگاه مشهور فقها مجازات حدی است و این موارد مشمول ماده 220 ق.
برخی جرایم نیز همچون خرید و فروش انسان آزاد، ازدواج با زن ذمی بدون اجازه همسر مسلمان و بوسیدن پسر با شهوت، هر چند مطابق دیدگاه تعداد اندکی از فقها مجازات حدی دارد؛ ولی طبق نظر اکثر فقها مجازات آنها تعزیری است.
همچنین برای برخی عناوین مجرمانه مانند مستحل محرمات، قطاع الطریق، لص، خناق و نباش در کلام فقها مجازات حدی همچون قتل و قطع دست تعیین گردیده است؛ ولی این موارد به یکی از عناوین حدی دیگر برگشت میکنند و عنوان مستقل نمیباشند.
بهطور مثال محقق حلی پس از شمارش حدود، ارتداد و بغی را از موارد تعزیرات میشمرند که این نکته مورد اعتراض بسیاری از فقها از جمله شهید ثانی واقع شده با این بیان که مجازات باغی و مرتد را جزو تعزیر دانستن معهود نیست؛ بلکه معروف بین فقها این است که آن دو را حد مینامند.
1. حدود منطبق با نظر مشهور فقه برخی از حدود که در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 نیامده است بر اساس نظر مشهور فقها مجازات حدی محسوب میشود؛ بنابراین این دسته را میتوان مشمول ماده 220ق.
امام خمینی، بیتا، ج2، ص470) و در این زمینه صاحب ریاض نفی خلاف کرده و بیان میکند که این گناه نیز یکی از محرماتی است که قابل تعزیر میباشد (طباطبایی، بیتا، ج2، ص 476) برخی از فقها تصریح کردهاند که در مورد محرم تعزیر تشدید میشود؛ زیرا گناه آن شدیدتر است (ابن ادریس، ج3، ص461؛ حلی، 1405، ص555).