چکیده:
مسالهی وجود نسبت میان ارزشهای اخلاقی و ارزشهای زیباییشناختی یکی از مهمّترین دغدغههای فلسفهی هنر در روزگار ما است. به عبارت دیگر، مساله از این قرار است که آیا نقد اخلاقی و نقد زیباییشناختی اثر هنری ارتباطی با یکدیگر دارند یا نه. در پاسخ به این پرسش موضعگیریهای گوناگونی صورت گرفته است، که، از آن میان، موضع مویّدان میانهرو بیش از همه پذیرفتنی مینماید. مویّدان میانهرو در تایید وجود نسبتی میان ارزشهای اخلاقی و زیباییشناختی با یکدیگر همداستاناند، امّا در چگونگی برقراری این نسبت با یکدیگر اختلافنظر دارند، و محاسن/معایب اخلاقی و مزایا/نواقص زیباییشناختی را به انحاء متفاوتی با یکدیگر مرتبط میدانند. در این میان، دستکم ردّ چهار نسبت را میتوان در آراء ایشان پی گرفت: (1) گاهی حسن اخلاقی اثر هنری سببساز مزیّت زیباییشناختی آن میگردد، (2) گاهی عیب اخلاقی اثر موجب نقص زیباییشناختی آن میشود، (3) گاهی عیب اخلاقی اثر به مزیّت زیباییشناختی آن میانجامد، و (4) گاهی مزیّت زیباییشناختی اثر به حسن اخلاقی آن ختم میشود.
خلاصه ماشینی:
یعنی عدهای به دلایلی در مقام انکار این امر برآمدهاند که ممکن ا ست حسن /عیب اخلاقی و مزیت /نقص زیبایی شناختی اثر نسبتی با یکدیگر دا شته باشند، حال آن که دیگرانی اصل وجود چنین نسبتی را پذیرفته اند و اختلافنظرشان در نحوة برقراری این نسبت است .
در ادامه ، به طور مشخص به طرح نسبت هایی میپردازیم که مؤیدان میانه رو میان حسن و/یا عیب اخلاقی با مزیت و/یا نقص زیبایی شناختی اثر هنری قائل اند.
مزیت زیبایی شناختی به مثابۀ حسن اخلاقی دیگر کسی که باید از او در مقام مؤیدی میانه رو سخن به میان آورد آیریس مرداک است ، اما نه به سبب رویکرد مشهوری که به او نسبت دادهاند و خود نیز بدان تصریح کرده است ، بل به سبب تقریر خا صی که ما در این جا از آراء او در نسبت میان ارزشهای اخلاقی و ارزشهای زیبایی شناختی عرضه میکنیم .
در خصـوص «ربط حسـن /عیب اخلاقی موجود در اثر هنری به مزیت /نقص زیبایی شناختی آن» خود مرداک به صراحت سخن گفته ا ست ، اما این که بتوان گفت مزیت زیباییشناختیای هست که حسن اخلاقی اثر خواهد بود تفسیری تازه از سخنان او است .
…Art for Life’s Sake: Iris Murdoch on the Relationship Between Art and Morality," Proceedings of the European Society for Aesthetics, 2012, 4: 316-30.