خلاصه ماشینی:
)در این میان سودجویانی هم پیدا شدند که از باورمندی مردم سوء استفاده کردند و نوشته های لوتر را بی اجازه یا بدون موافقت او و مراعات کردن حقوق نشر ـ که در آن زمان ضوابط حقوقی و معیارهای اخلاقی مدوّنی نداشت ـ انتشار دادند.
این قاره تا سدۀ ۱۸ م از پیامدهای ناگوار جنبش پرتستانی رهایی نیافت، گو اینکه به نظر شماری از تاریخ دانان، حتی هنوز هم اروپا از ادامۀ این پیامدها رهایی نیافته است؛ ـ شقاق تشدید شده میان کاتولیک ها و پرتستان ها پیامدهای فرهنگی گسترده ای هم داشت، زیرا شیوه های زندگی متفاوت و فرهنگ های ادبی متمایزی در پرتو این رویکردهای متفاوت به حیات دینی و معنوی شکل گرفت؛ ـ جنبش پرتستان که از چاپ استقبال کرد و به نشر دیدگاه هایش روی آورد، عامل محرّک ترجمه به زبان های محلی شد.
فهرست کتاب های ممنوع، از بارزترین و علنی ترین مصداق های سانسور آمرانه و حذفی، بیش از ۴ قرن در بخش های زیادی در اروپا و در جاهای دیگری که از کلیسای کاتولیک بی چون و چرا پیروی می کردند، بر دوام بود تا اینکه سرانجام با تغییراتی در مشی کلیسای کاتولیک، در ۱۹۶۶م ملغا شد؛ ـ جنبش پرتستان در واکنش به اقدامات کلیسای کاتولیک به تقویت شاهان و امیران محلی روی آورد و در نتیجه بی آنکه به پیامدهای این اقدام خود آگاه باشد، به رشد ملی گرایی و ایجاد دولت های جدید در اروپا کمک کرد.