چکیده:
در داستانهای غنایی شاهنامه بر ویژگیهای مثبت و منفی عشق پریان به پهلوانان تأکید شده است و معمولاً در جامعه شکارگر و در مرز دشمن در کنار بیشهزارها نمودار میشوند که سعی در اغوای پهلوانان دارند. هدف آنان ربودن تخمه پهلوان همراه با عشقورزی، زیبایی و بعضاً خواب و جادو است. در داستان بیژن و منیژه، رستم و سهراب، سیاوش و زال و رودابه، به ترتیب منیژه، تهمینه، مادر سیاوش و کنیزکان رودابه با خویشکاری پری با بیژن، رستم، گیو، کیکاووس و زال رابطه برقرار میکنند. هدف این پژوهش تحلیل الگوی خویشکاری و ساختار سیاسی ـ اجتماعی پریان در داستانهای غنایی شاهنامه و چرایی عشقورزی آنان به پهلوانان است. روش این پژوهش، تحلیلی ـ توصیفی است. پس از یاریگرفتن از منابع گوناگون و تحلیل ابیات شاهنامه میتوان چنین گفت که برخی از الگوهای ساختاری پریان در داستانهای غنایی شاهنامه بدین گونه است: 1. جامعه شکارگر و به شکار رفتن پهلوان، 2. پیوند پری با بیشهزار و آب در مرز دشمن، 3. پیکرینه شدن پری و رویارویی با آن، 4. زیبایی، جادوئی و فریبندگی خیرهکننده پری و... مهمترین کارکرد ساختار سیاسی ـ اجتماعی آنان، الگوی باروری و زایش و اغوای قهرمانان و شاهان برای ربودن تخمه و نابودی قبیلة دشمن است.