چکیده:
از دیدگاه سازهباوری، به ساخت اجتماعی واقعیت تأکید میشود، روابط انسانی روابطی اجتماعی هستند و ما پدیدآورنده دنیایی هستیم که در آن زیست میکنیم و همین دنیا بر رفتار ما نیز تأثیر میگذارد. عملیات روانی که به هدف تأثیرگذاری بر نیروهای خودی بیطرف و دشمن توأمان صورت میپذیرد، تغییر در واقعیتهای اجتماعی به کمک تغییر ذهنیتها و باورها مورد نظر است. در نظریه تحلیل رفتار متقابل اریک برن مفهوم بازیهای روانی را بکار میگیرد که هدف از آن شناسایی مجموعه تکنیکهایی به هدف تحت تأثیر قرار دادن نظام ارزشی و اعتقادی مخاطبان، و هیجانات، انگیزهها، نحوه استدلال یا رفتار آنها است. بازی روانی به هدف اقرار مخاطب علیه خود، یا تقویت نگرشها و رفتارهای مطلوب بازیکننده انجام میشود و ممکن است با عملیات پنهانسازی نیات واقعی یا مجری واقعی عملیات توأم شود؛ بنابراین، در این مقاله با ترکیب دو نظریه سازهباوری و تحلیل رفتار متقابل تلاش میشود تحلیلی از تکنیکهای به کار گرفتهشده در جنگهای نیابتی جهان اسلام توسط غرب و متحدان آن ارائه شود. بدین منظور، نه بازی روانی مورد استفاده در عملیات روانی که میتواند اثرات بلندمدت حتی در عرصه تصمیمگیریهای سیاسی و گفتمانسازی اجتماعی داشته باشد، مورد شناسایی و تحلیل قرارگرفته درنتیجه نشان خواهم داد که چگونه اجرای عملیات روانی میتواند روابط اجتماعی و حتی گفتمانهای اجتماعی را تحت تأثیر قرار دهد. روش در تحقیق حاضر اسنادی و منطبق بر دو نظریه فوق است.
خلاصه ماشینی:
سازه باوری ، تحلیل رفتار متقابل ، بازی روانی ، عملیات روانی ، غرب ، جهان اسلام ١- مقدمه قدرت های سلطه طلب نیک می دانند که تنها به یاری سخت افزارهای جنگی نمی توانند به اهداف و منافع نامشروع خود در جهان اسلام دست یابند؛ بنابراین ، می کوشند با گشودن جبهه جنگ نرم و تمرکز بر موضوعات فکری ، ایدئولوژیک و فرهنگی به اهداف خود دست یابند یکی از مؤلفه های مورد علاقه استعمار فرانو، بهره گیری از عملیات روانی رسانه ای است که قابلیت بسیار بالایی برای نفوذ در افکار عمومی و حتی تغییر رویکردهای اجتماعی و فرهنگی جوامع برخوردار است .
برن در کتاب بازی ها به تحلیل ٤٦ بازی روانی دست می زند که افراد با شخصیت های مختلف در روابط متقابل با دیگران از خود بروز می دهند که هدف اصلی آن تحت تأثیر قرار دادن طرف مقابل و رسیدن به مقاصد پنهانی در پس انجام رفتارهای ظاهری فریبکارانه است ؛ بنابراین ، بازیگر بازی های روانی (در این مقاله قدرت های سلطه گر) تلاش می کند با پنهان کردن خواسته ها و نیازهای خود به طور غیرمستقیم (و با تاکتیک های مختلف بازی روانی که در بخش سوم مقاله خواهیم دید)، خود را برحق ، برتر، حتی مظلوم وغیره نشان داده بقا و موفقیت خود را تضمین کرده و حتی نظام ارزشی و هنجاری خصم را درهم شکسته و با نفوذ بر نخبگان فکری جامعه برای خود سرمایه فرهنگی (به تعبیر بوردیو) کند.