چکیده:
خاطرهنگاشتهها به لحاظ دربردارندگی مطالب بکر و دیدگاههای متنوع از جایگاه خاصی در مطالعات تاریخ معاصر ایران برخوردارند؛ ازجمله در مطالعهی ابعاد مختلف رویدادهایی نظیر اشغال ایران توسط متفقین در جنگ جهانی اول، به خاطرهنگاشتهها به عنوان یکی از منابع عمده میتوان نگریست. بهرغم اعلان بیطرفی از سوی ایران در این مقطع، قوای روس و انگلیس دست به اشغال گستردهی کشور زدند؛ شدت گرفتن احساسات ضد اجنبی ایرانیان در این ایام، شکلگیری کانونهای مبارزاتی نظیر کانون غرب ایران را در پی داشت که به لحاظ حضور بسیاری از رجال سیاسی کشور در آن تحت عنوان جنبش مهاجرت و راهبری تحرکات ضد متفقین، تقریبا به مهمترین کانون ضد متفقین تبدیل شد تا جایی که غالب خاطرهنگاشتههای به جا مانده از این مقطع، اشاراتی مفصل و یا مجمل به آن داشتهاند. بر این اساس تأثیر متغیری چون گرایش سیاسی خاطرهنگاران بر بازتاب رویدادهای این کانون، مهمترین مسألهای است که این پژوهش در صدد پاسخگویی به آن است.
یافتههای پژوهش، حاکی از آن است که گرایش سیاسی خاطرهنگاران در شکلگیری زاویهدید آنها تأثیر مستقیم داشته و در واقع تأثیر این متغیر موجب شکلگیری روایتهای مستقل از سوی خاطرهنگاران دموکرات و اعتدالی شده است؛ امر مسلم آنکه انجام مطالعاتی ازین دست، فارغ از نظرداشت عوامل و متغیرهایی نظیر دیدگاه سیاسی راویان خاطرات، ناقص مینماید؛ لذا در این پژوهش بر آن هستیم تا با روش توصیفی و تحلیلی به بررسی تأثیربخشی گرایشها و دیدگاههای سیاسی نگارندگان خاطرات بر نحوهی انعکاس رویدادهای کانون تقابل غرب ایران با متفقین بپردازیم.
خلاصه ماشینی:
جنگ جهانی اول ، کانون تقابل غرب ایران ، متفقین ، خاطره نگاشته ها، دولت موقت مهاجرین The Study of the Political Orientation of Iranian Memory Writers and its Impact on the Narrative of Confrontation with the Allied Forces in World War I (Focusing on Iranian Western Center) 1 F.
به طور قطع تک روایت های پراکنده و کلی ادیب السطنه سمیعی که حاصل فرایند یادآوری خاطرات پس از گذشت سال های مدید از این وقایع است از ارزش یکسانی با روایت دقیق ، جزئی و مفصل سایر خاطره نگاران این دسته برخوردار نیست ؛ هرچند روایت هر یک از این خاطره نگاران را میتوان واجد ابعاد و مشخصه های بارزی دانست : عزالممالک اردلان که تقریبا هم به ابعاد سیاسی، اجتماعی و هم نظامی مهاجرت و مقابله با متفقین پرداخته است از جمله روایت های مهم این دسته به شمار میرود؛ وی در تحلیل اهداف و دستاوردهای حرکت مهاجرت با توصیف کردن آن به یکی از بزرگ ترین نهضت های سال های اخیر ایران و لزوم «تصدیق و تقدیس » آن ، معتقد است که این اقدام وطن پرستانه باعث تغییرات عمده در آینده شد به این معنا که مقاومت مهاجرین باعث شد تا موضوع منطقه ی نفوذ در ایران ، توسط روسیه نقش برآب شود و به نوعی موجبات حفظ استقلال کشور را حتی پس از انقلاب روسیه فراهم ساخت (اردلان ، ١٣٧١: ١١١).
(
, 
, 
)
