چکیده:
از موجوداتی که همه ادیان آسمانی به گونه ای بر وجود آن تاکید کردهاند، روح القدس است. از آنجا که خداوند به عنوان محور مشترک همه ادیان آسمانی در متون مقدس، این حقیقت الهی را به بشر معرفی نموده است، می توان گفت که برخلاف اختلافات ظاهری موجود، همه ادیان آسمانی از حقیقت واحدی سخن گفته اند. از این رو در نگاشته حاضر تلاش شده است با بهره گیری از منابع دینی و با تجزیه و تحلیل داده های مطالعاتی، با روش کتابخانه ای و رویکردی تحلیلی- تطبیقی، به معرفی روح القدس در دو دین اسلام و مسیحیت پرداخته شود و کارکردها و نقاط اشتراک و افتراق آن را با توجه به آیات انجیل، قرآن و روایات اسلامی تبیین گردد. آنچه در نهایت بدان رهنمون خواهیم شد آن است که در باور غالب مسیحیان روح القدس در کنار خدا و مسیح مقام خدایی دارد و ضلع سوم از اضلاع تثلیث را تشکیل می دهد. این روح نقش مهمی در برابر عیسی(ع) ایفا می کند و بعد از عروج مسیح رهبری جامعه دینداران را برعهده دارد و برای فرد برخوردار از آن برکات بسیار فراهم می نماید. در قرآن کریم نیز در موارد متعددی کلمه «روح» و «روح القدس» بکار برده شده است. هرچند بسیاری از مفسرین بخصوص مفسرین اهل سنت، روح القدس را به جبرئیل تطبیق نموده اند، امّا با توجه به روایات می توان به این نتیجه رسید که روح القدس فراتر از جنس فرشتگان، مخلوقی برتر از جبرئیل و میکائیل است، که برای دارنده خود برکات بسیاری به همراه دارد.
خلاصه ماشینی:
(همان 35:1) براساس اناجیل موجود روح القدس در تولد(انجیل متی1 :18-20؛ انجیل لوقا35:1)و زندگی حضرت عیسی نقش اساسی داشته است.
( سید عبد الله شبر، 1407،ج2: 226؛ ابوالفضل فیضی دکنی،1417،ج2: 192) نظریه سوم: «روح القدس» غیر از جبرئیل یا فرشته این نظریه را میتوان به چند شاخه تقسیم نمود که وجه اشتراک آنها شخص نبودن روح القدس است.
ک:مریم/17-20؛ انجیل متی1 :18-20؛ انجیل لوقا35:1) تایید حضرت عیسی و انجام معجزات با تایید روح القدس هم در اناجیل (انجیل متی28:12؛ انجیل لوقا20:11؛ اعمال رسولان38:10)و هم در قرآن(مائده/110؛ بقره/87،253)بیان شده است.
(دائره المعارف کتاب مقدس، 1380: 567)«زیرا که شریعت روح حیات در مسیح عیسی مرا از شریعت گناه و موت آزاد گردانید» (رومیان2:8) در آموزه های اسلام نیز مطرح شده است، با سکنی گزیدن روح القدس در فرد، او دیگر گناه انجام نمیدهد؛ و روح القدس من سکن فیه فإنه لا یعمل بکبیرة أبدا.
(محمد باقر مجلسی،1403 ، ج25: 64)درمسیحیت نیز با قرار گرفتن روح القدس در شخص امکان چنین کاری (پیشگویی )وجود دارد: «یکی از آنان که دارای هدیه نبوت بود و نامش اغابوس بود، در یک مجلس عبادتی برخاست و با الهام روح خدا پیشگویی کرد که به زودی سرزمین اسرائیل ، دچار قحطی سختی خواهد شد.
ک: افسسیان10:1) روحالقدس و امر تداوم نجات: در سنت مسیحی اعتقاد بر این است که برای تحقق نجات به کمک شخص سوم تثلیث یعنی روح القدس نیاز است.
ولی در نیمهی دوم (یعنی تأیید) بر جنبهی مثبت ادای شهادت به آنچه خدا به وسیلهای عیسی برای بشریت محقق ساخته است و نیز بر کمک خواستن از روح القدوس برای انجام این وظیفه تاکید میشود.