چکیده:
یکی از مهمترین عوامل مؤثر در کارایی خدمات آتشنشانی در سطح کلانشهرها، کاهش زمان رسیدن به محل حادثه است. این موضوع باید در مکانیابی ایستگاهها در نظر گرفته شود. توزیع مکانی ایستگاهها باید به نحوی باشد که ارائۀ خدمات به طور عادلانه و در کمترین زمان ممکن صورت پذیرد. با استفاده از مدلسازی تحلیل شبکه دسترسی به خدمات آتش نشانی و با در نظر گرفتن سرعت و جهت حرکت در بخش های مختلف این شبکه، می توان محدودۀ خدمات رسانی هر ایستگاه را با تعریف محدودۀ زمانی تعیین نمود. هدف این پژوهش، ارزیابی توزیع مکانی ایستگاه های آتش نشانی کلان شهر تهران با استفاده از مدل سازی تحلیل شبکه است؛ همچنین روش پژوهش حاضر، به صورت تحلیلی- توصیفی بوده و بر پایۀ مفاهیم تئوری گراف ارائه شده است. به منظور ارزیابی توزیع مکانی، مناطق مختلف از نظر دسترسی به این خدمات، مورد مقایسه قرار گرفته و نواحی خارج از محدود خدماترسانی آتش نشانی برای توسعه آتی، مشخص گردیده اند. بر اساس نتایج، منطقه 10 بیشترین و منطقه 21 کمترین نسبت محدودۀ خدمات رسانی ایستگاه های آتش نشانی را دارند.
خلاصه ماشینی:
با استفاده از مدلسازی تحلیل شبکۀ دسترسی به خدمات آتشنشانی و با در نظر گرفتن سرعت و جهت حرکت در بخشهای مختلف این شبکه، میتوان محدودۀ خدماترسانی هر ایستگاه را با تعریف محدودۀ زمانی تعیین نمود.
با توجه به مقدمه و ضرورت مطرح شده، هدف این پژوهش، ارزیابی توزیع مکانی ایستگاههای آتشنشانی کلانشهر تهران با استفاده از نظریۀ گراف ، مدلسازی به شیوۀ تحلیل شبکۀ دسترسی و فواصل زمانی و تعیین نواحی داخل و خارج از محدودۀ خدماترسانی آتشنشانی برای توسعههای آتی است؛ در ادامه، به برخی از مطالعات مرتبط با پژوهش حاضر و سپس به کاستیهای آنها اشاره میگردد: هادیانی (1388) در مقالهای برای شهر قم با روش توصیفی- تحلیلی و با بهرهگیری از روش تحلیل شبکه و سیستم اطلاعات جغرافیایی، توزیع فضایی، مکان استقرار و شعاع پوشش عملکردی ایستگاههای آتشنشانی موجود در شهر قم را مورد تحلیل و بررسی قرار دادهاست.
با توجه به این تقسیمبندیها، میتوان یافتههای حاصل از تحلیل شبکۀ دسترسی به ایستگاههای آتشنشانی کلانشهر تهران را جمعبندی نمود: با در نظر گرفتن زمان 4 دقیقه، نسبت محدودۀ خدماترسانی در فضای ساختمانی با افزایش 26 ایستگاه جدید در طول دهۀ اخیر، تنها 10 درصد افزایش یافتهاست؛ به این ترتیب، 60 درصد فضای ساختمانی در سال 1394 هنوز خارج از محدودۀ خدماترسانی است.
شایان ذکر است که با استفاده از روش مدلسازی بهکارگرفته شده در این پژوهش، که قابلیت شبیهسازی دقیقتر و عینیتر واقعیت را بر اساس شبکۀ دسترسی به مراکز خدماتی دارد، میتوان نحوۀ توزیع مکانی هر نوع مرکز خدماترسانی دیگر را در سایر مناطق کشور و به ویژه شهرهای بزرگ، در راستای بهینهسازی مکانیابی خدمات آتشنشانی و برای بهبود کیفیت مدیریت بحران جهت پدآفند غیرعامل تحلیل نمود.